ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ବିଶ୍ୱ ବଜାରରେ ଭାରତୀୟ କେଶକୁ ‘କଳା ସୁନା’ଭାବେ ବିକ୍ରି କରାଯାଏ । କାରଣ ବଜାରରେ ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ଚାହିଦା ହେଉଛି ‘ଭର୍ଜିନ୍ ହେୟାର’ ଏବଂ ‘ରେମି ହେୟାର’। ଆପଣ ପଚାରିବେ ତାହା କ’ଣ ! ଲମ୍ବା ଓ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିରୋଧୀ କେଶକୁ ‘ଭର୍ଜିନ୍ ହେୟାର’ କୁହାଯାଏ । ଯେଉଁ କେଶ ଉପରୁ ତଳ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରାକୃତିକ ଦିଗ ବଜାୟ ରଖେ ତାକୁ ‘ରେମି ହେୟାର’ କୁହାଯାଏ । ଭାରତର ମନ୍ଦିର ଏବଂ ଆମ ଘରର ପାନିଆରୁ ବାହାରୁଥିବା କେଶ ଏହି ଦୁଇଟି ମାନଦଣ୍ଡପୂରଣ କରିଥାଏ । ଭାରତୀୟ କେଶର ଗଠନ ବହୁତ ଭଲ, ଏଥିରେ ହାଲୁକା ତରଙ୍ଗ ଥାଏ ଏବଂ ୟୁରୋପୀୟ ଲୋକଙ୍କ କେଶ ସହ ମେଳ ଖାଇଥାଏ । ବ୍ରିଟିଶ ମାନବବିଜ୍ଞାନୀ ଏମା ଟାର୍ଲୋ ତାଙ୍କ ପୁସ୍ତକ ‘ଏନଟାଲମେଣ୍ଟ: ଦ ସିକ୍ରେଟ୍ ଲାଇଭ୍ସ ଅଫ୍ ହେୟାର’ରେ ଭାରତୀୟ କେଶ ଉପରେ ବିସ୍ତୃତଭାବେ ଲେଖିଛନ୍ତି । ବିଲିୟନ ଡଲାରରୁ ଅଧିକ ବିଶ୍ୱ କେଶ ଶିଳ୍ପରେ ଭାରତର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଯୋଗଦାନ ରହିଛି । ୨୦୨୩ରେ ଭାରତରୁ କେଶ ରପ୍ତାନି ୬୮୨ ନିୟୁତ ଡଲାର ଥିଲା ।
ଆପଣଙ୍କ କେଶ କେତେ ଟଙ୍କାରେ ବିକ୍ରି ହୁଏ ?
ଏବେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସହରରେ କିଛି ଲୋକଙ୍କ କାନ୍ଧରେ ଏକ ବ୍ୟାଗ ରହିଥାଏ ଯେଉଁଥିରେ ବାସନ ଭର୍ତ୍ତି ହୋଇଥାଏ । ଘର ସମ୍ମୁଖରେ ସେମାନେ ଚିତ୍କାର କରନ୍ତି, କେଶ ବଦଳରେ ବାସନ ନିଅନ୍ତୁ ! ସେମାନେ ଆପଣଙ୍କ ଛିଣ୍ଡା କେଶ ଆବଶ୍ୟକ କରନ୍ତି । କିଛି ମହିଳା ବାହାରକୁ ଆସନ୍ତି । ସେମାନେ କେଶ ବଦଳରେ ବାସନ ନେଇଯାଆନ୍ତି । ସେମାନେ ସକାଳେ ବାହାରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପାଞ୍ଚ ଘଣ୍ଟା ମଧ୍ୟରେ ମାତ୍ର ୧୦୦ ଗ୍ରାମ କେଶ ସଂଗ୍ରହ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥାନ୍ତି । ଏକ କିଲୋଗ୍ରାମ କେଶ ସଂଗ୍ରହ କରିବାକୁ ଏକ ସପ୍ତାହ ସମୟ ଲାଗିଥାଏ । କଳା କେଶ ପାଇଁ କିଲୋ ପିସଛା ୨୦୦ଟଙ୍କା ଓ ଧଳା କେଶ ପାଇଁ କିଲୋ ପିଛା ୧,୦୦୦ ଟଙ୍କା ସେମାନଙ୍କୁ ମିଳେ ।
ମାନବ କେଶ ରପ୍ତାନିକ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତ ୧ ନମ୍ବର ସ୍ଥାନରେ
ୟୁରୋପ ଏବଂ ଆମେରିକାରେ ଭାରତୀୟ କେଶ ପାଇଁ ଏକ ବିଶାଳ ବଜାର ଅଛି । ଷ୍ଟାଟିଷ୍ଟିକ ଅନୁଯାୟୀ, ୨୦୨୧ରେ ଭାରତ ବିଶ୍ୱରେ ସର୍ବାଧିକ ପରିମାଣର ମାନବ କେଶ ରପ୍ତାନି କରିଛି । ବିଶ୍ୱ ରପ୍ତାନିରେ ଭାରତର ଅଂଶ ୯୨% ଥିଲା । ଗ୍ଲୋବାଲ ଟ୍ରେଡ୍ ରିସର୍ଚ୍ଚ ଇନିସିଏଟିଭ୍ ଅନୁଯାୟୀ, ୨୦୨୩ରେ ଭାରତ ୬୮୨ ନିୟୁତ ଡଲାର ମୂଲ୍ୟର କେଶ ରପ୍ତାନି କରିଛି । ସେଥିମଧ୍ୟରୁ ଅଧିକାଂଶ କେଶ ମନ୍ଦିରରୁ ଦାନରୁ ଆସିଛି ।
ତିରୁପତିର ତିରୁମାଲା ଭେଙ୍କଟେଶ୍ୱର ମନ୍ଦିରରେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ପ୍ରାୟ ୬୦୦ ଟନ୍ କେଶ ଉତ୍ପାଦନ ହୋଇଥାଏ । କେଶ ଧୋଇବା କିମ୍ବା ଘଷିବା ସମୟରେ ଯେଉଁ କେଶ ଛିଣ୍ଡିଯାଏ ତାହାର ମଧ୍ୟ ରପ୍ତାନିରେ ବଡ଼ ଅଂଶ ରହିଥାଏ । ଦିଲ୍ଲୀର ଜଣେ ସାମାଜିକ ମାନବବିଜ୍ଞାନୀ ଦୀପ୍ତି ବାପତ କହନ୍ତି ଯେ ଭାରତୀୟ କେଶରେ ପ୍ରାକୃତିକ କଳା ରଙ୍ଗ ଥାଏ ।