ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀରକୁ ରାଜ୍ୟ ମାନ୍ୟତା ଫେରାଇ ଆଣିବା ପାଇଁ ସମୟସୀମା ଧାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି । ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୧୯ରେ ସରକାର ଧାରା ୩୭୦ ଉଚ୍ଛେଦ କରିଥିଲେ, ଯାହା ଅଧୀନରେ ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀରକୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ମାନ୍ୟତା ମିଳିଥିଲା । ଏହାପରେ ସରକାର ରାଜ୍ୟକୁ ଦୁଇଟି କେନ୍ଦ୍ର ଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀର ଓ ଲଦାଖରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥିଲେ । ସମାଲୋଚନା ପରେ ସରକାର ଯଥାଶୀଘ୍ର ରାଜ୍ୟର ମାନ୍ୟତା ଫେରାଇ ଆଣିବେ ବୋଲି ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଥିଲେ । ଏବେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ମଧ୍ୟ ରାଜ୍ୟର ସ୍ଥିତିକୁ ନେଇ ଏକ ବଡ଼ କଥା କହିଛନ୍ତି । ବାସ୍ତବରେ ଧାରା ୩୭୦ ଉଚ୍ଛେଦକୁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରୁଥିବା ପିଟିସନର ଶୁଣାଣି କରୁଛନ୍ତି ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ । ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି ଡିୱାଇ ଚନ୍ଦ୍ରଚୂଡ଼ଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଗଠିତ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଖଣ୍ଡପୀଠ ଏବେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ଯୁକ୍ତି ଉପରେ ଶୁଣାଣି କରୁଛନ୍ତି । ମଙ୍ଗଳବାର ଏହି ମାମଲାର ଶୁଣାଣିର ଦ୍ୱାଦଶ ଦିନ ରହିଛି । ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀରର ସମ୍ବିଧାନ ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ଅଧୀନରେ ରହିଛି ବୋଲି କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ଯୁକ୍ତିରେ ସୋମବାର ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ସହମତି ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଦେଶର ସମ୍ବିଧାନ ଏକ ଉଚ୍ଚ ପଦବୀରେ ରହିଛି ବୋଲି ମଧ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ର ପକ୍ଷରୁ ଯୁକ୍ତି ଦର୍ଶାଯାଇଛି । ତେବେ ୧୯୫୭ରେ ଭଙ୍ଗ ହୋଇଥିବା ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀର ରାଜ୍ୟର ସମ୍ବିଧାନସଭା ବାସ୍ତବରେ ବିଧାନସଭା ବୋଲି ସିଜେଆଇଙ୍କ ଖଣ୍ଡପୀଠ ଏହି ଯୁକ୍ତିସହ ସହମତ ହୋଇନଥିବା ଜଣାପଡ଼ିଛି । କେନ୍ଦ୍ର ପକ୍ଷରୁ ସଲିସିଟର ଜେନେରାଲ ତୁଷାର ମେହେଟ୍ଟା ମାମଲା ପରିଚାଳନା କରୁଛନ୍ତି । ଖଣ୍ଡପୀଠରେ ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି ଚନ୍ଦ୍ରଚୂଡ଼ଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ଜଷ୍ଟିସ ସଞ୍ଜୟ କିଶନ କୌଲ, ଜଷ୍ଟିସ ସଞ୍ଜୀବ ଖାନ୍ନା, ଜଷ୍ଟିସ ବିଆର ଗବାଇ ଏବଂ ଜଷ୍ଟିସ ସୂର୍ଯ୍ୟକାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ରହିଛନ୍ତି ।
ଧାରା ୩୭୦ ଉପରେ ଶୁଣାଣି: ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ ସଲିସିଟର ଜେନେରାଲ ତୁଷାର ମେହେଟ୍ଟାଙ୍କ ଯୁକ୍ତି
ସମ୍ବିଧାନ ସଭା କେବେ ଚାହୁଁନଥିଲା ଯେ ଧାରା ୩୭୦(୩)କୁ ଉଚ୍ଛେଦ କରାଯାଉ, ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ । ଏହା ଅସ୍ଥାୟୀ, ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର, ଅସ୍ଥାୟୀ ବ୍ୟବସ୍ଥା XXIରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ତେଣୁ ସମ୍ବିଧାନ ନିର୍ମାତାମାନେ ଜାଣନ୍ତି ସେମାନେ କେଉଁ ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହାର କରୁଛନ୍ତି ।
ମେହେଟ୍ଟା କହିଛନ୍ତି ଯେ ଧାରା ୩୭୦ର ପ୍ରଭାବ ହେଉଛି ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀର ଏବଂ ଲଦାଖର ବାସିନ୍ଦାଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ସାଥୀ ନାଗରିକ ଭାବରେ ସମାନ ବ୍ୟବହାରରୁ ବଞ୍ଚିତ କରିବା । ଏହା ମଧ୍ୟ ଏକ ସୂଚକ ଯେ ନିର୍ମାତାମାନେ ଏହାକୁ ସ୍ଥାୟୀ କରିବାକୁ ଚାହୁଁନଥିଲେ । ସମ୍ବିଧାନରେ ଏହା ଏକମାତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଯେଉଁଠାରେ ସମ୍ବିଧାନର ପ୍ରୟୋଗ ଏବଂ ଲାଭଦାୟକ ଆଇନ ସମେତ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଆଇନର ପ୍ରୟୋଗ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ସହମତି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ଏଭଳି କଠୋର ବ୍ୟବସ୍ଥା ସ୍ଥାୟୀ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଏହା ହେଉଛି ଏକମାତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଯେଉଁଥିରେ ଆତ୍ମ-ବିନାଶକାରୀ ଧାରା ରହିଛି । ଏଥିରୁ ଜଣାପଡ଼ୁଛି ଯେ ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଅସ୍ଥାୟୀ ଥିଲା ।
ଏସଜି ତୁଷାର ମେହେଟ୍ଟାଙ୍କ ଯୁକ୍ତି ଉପରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଇଲେ ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି ଚନ୍ଦ୍ରଚୂଡ଼
ଧାରା ୩୭୦ ଉପରେ ଶୁଣାଣି ବେଳେ ସଲିସିଟର ଜେନେରାଲ ତୁଷାର ମେହେଟ୍ଟା କହିଛନ୍ତି, ମୁଁ ଧାରା ୩୭୦(୩)ରେ ସଂଶୋଧନ କରିପାରିବି ନାହିଁ । ମୁଁ ଏହା ୩୭୦(୧)(ଡି) ଅଧୀନରେ କରିଥିଲି ।
ଧାରା ୩୭୦(୩) ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ପ୍ରକ୍ରିୟାଦ୍ୱାରା ଆପଣ ଧାରା ୩୭୦ର ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଆମଦାନୀକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିପାରିବେ କି ବୋଲି ସିଜେଆଇ ପ୍ରଶ୍ନ କରିଚନ୍ତି ? କାରଣ ଆପଣ ଏଠାରେ ଯାହା କରିଛନ୍ତି ତାହା ହେଉଛି ଆପଣ ଧାରା ୩୬୭କୁ ୩୭୦ ର ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ସଂଶୋଧନ କରିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରିଛନ୍ତି ।
ଧାରା ୩୬୭ ଏକ ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣ, ସଂଶୋଧନ ନୁହେଁ ବୋଲି ସଲିସିଟର ଜେନେରାଲ ତୁଷାର ମେହେଟ୍ଟା କହିଛନ୍ତି । ଏଥିରେ ସଂଶୋଧନର ପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିପାରେ । ଆପଣ ଏହାକୁ ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣ କୁହନ୍ତୁ କିମ୍ବା ସଂଶୋଧନ ୩୬୭ର ସଂଶୋଧନ କୁହନ୍ତୁ, ସଂଶୋଧନର ଫଳାଫଳ ଥିଲା ‘ସମ୍ବିଧାନ ସଭା’ ପରିବର୍ତ୍ତେ ‘ବିଧାନସଭା’ ଶବ୍ଦ ପଢ଼ିବା ।
ଜଷ୍ଟିସ ଖାନ୍ନା: ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଛି, ଧାରା ୩୬୭ରେ ସଂଶୋଧନ କରି ଆପଣ ପ୍ରକୃତରେ ଧାରା ୩୭୦(୩)କୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ନ କରି ଧାରା ୩୭୦ରେ ସଂଶୋଧନ କରୁନାହାଁନ୍ତି କି ? କାରଣ ଧାରା ୩୭୦ରେ ସଂଶୋଧନ କେବଳ ଧାରା ୩୭୦(୩) ଅନୁଯାୟୀ ହୋଇପାରିବ ।
ଏସଜି: ମୁଁ ବୁଝିପାରୁଛି କିନ୍ତୁ ଏହା ଧାରାର ସ୍ଥିରତା ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇବ କାରଣ ସେତେବେଳେ ୩୭୦କୁ କେବେ ବି ସଂଶୋଧନ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ ।
ସିଜେଆଇ: ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷର ଯୁକ୍ତି ହେଉଛି ଯେ ଆପଣ ଧାରା (୧)ର ଉପଧାରା (ଡି)କୁ ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ବ୍ୟବହାର କରିପାରିବେ ଯେଉଁଠାରେ ଆପଣଙ୍କୁ ଧାରା ୩୭୦ ବ୍ୟତୀତ ସମ୍ବିଧାନର ଅନ୍ୟ କୌଣସି ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ସଂଶୋଧନ କରିବାକୁ ପଡିବ ।
ଏସ୍ ଜି ମେହେଟ୍ଟା: ତାହା କୁହାଯାଇନାହିଁ ।
ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି: ୩୭୦(୧)(ଡି) ‘ସମ୍ବିଧାନର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା’କୁ ବୁଝାଏ । ଆପଣଙ୍କ କହିବା ଅନୁଯାୟୀ, ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ୩୬୭ଟି ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିବ । ଏହା ସମ୍ଭବ । କିନ୍ତୁ ଧାରା ୩୭୦ରେ ସଂଶୋଧନ ପାଇଁ ଆପଣ ୩୬୭ ବ୍ୟବହାର କରିପାରିବେ କି ? ଯଦି ଆପଣ ଏପରି କରନ୍ତି, ତେବେ ଆପଣ ପ୍ରକୃତରେ କେବଳ ଧାରା ୩୭୦ରେ ସଂଶୋଧନ କରିବା ପାଇଁ ଏହା କରୁନାହାଁନ୍ତି କି ? ଏହା ହିଁ ଏହି ମାମଲାର ମୂଳ କଥା ।
ଧାରା ୩୭୦କୁ ନେଇ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ ଶୁଣାଣି: ଆଜି କ’ଣ ଦଲିଲ ଦିଆଯାଉଛି
ଧାରା ୩୭୦ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଆବେଦନର ଶୁଣାଣି ଦ୍ୱାଦଶ ଦିନରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ସଲିସିଟର ଜେନେରାଲ ତୁଷାର ମେହେଟ୍ଟା ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ କରୁଛନ୍ତି ।
ଏସଜି ତୁଷାର ମେହେଟ୍ଟା କହିଛନ୍ତି- ମୁଁ ବର୍ତ୍ତମାନ କେବଳ ତିନୋଟି ବିଷୟ ବିଷୟରେ କହିବି – ଧାରା ୩୭୦ର ବ୍ୟାଖ୍ୟା, ଯାହା ଆମ ମତରେ ସଠିକ୍ ବ୍ୟାଖ୍ୟା; ଦ୍ୱିତୀୟ, ରାଜ୍ୟ ପୁନର୍ଗଠନ ଆଇନ ଏବଂ; ତୃତୀୟତଃ, ଧାରା ୩୫୬ ସମୟରେ ବିଧାନସଭାର କ୍ଷମତାର ମାନଦଣ୍ଡ କ’ଣ ?
ଏସଜି ମେହେଟ୍ଟା: ମୁଁ ଧାରା ୩୭୦ରୁ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଛି, ତା’ପରେ ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ କିଛି ଯୁକ୍ତି ଥିଲା ଯେ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଏକ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦିଆଯାଇଥିଲା ଯାହାଫଳରେ ସେମାନେ ଭାରତରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ଧାରା ୩୭୦ ଏହାର ଫଳସ୍ୱରୂପ । ମୁଁ ପ୍ରଥମେ ସେହି ବିବାଦର ମୁକାବିଲା କରିବି । ମାଧବରାଓ ସିନ୍ଧିଆଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହା ପ୍ରଥମେ ଘଟିଥିଲା – ସରକାର ପ୍ରିଭି ପର୍ସ ଫେରାଇ ନେଇଥିଲେ । ଏଥିରେ ଦୁଇଟି ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା- ଧାରା ୨୯୧ ଓ ୩୬୨, ଯେଉଁଥିରେ ପ୍ରିଭି ପର୍ସର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା । କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ୩୬୬ ଅଧୀନରେ କ୍ଷମତା ପ୍ରୟୋଗ କରି ‘ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ’ ଶବ୍ଦକୁ ହଟାଇ ଦେଇଥିଲେ ।
ମେହେଟ୍ଟା କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହି ଅଦାଲତ ସେହି ଆବେଦନକୁ ଗ୍ରହଣ କରି କହିଛନ୍ତି ଯେ ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ଦୁଇଟି ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି, ଆପଣ କେବଳ ଧାରା ୩୬୬କୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ପ୍ରିଭି ପର୍ସ ଛଡ଼ାଇ ନେଇପାରିବେ ନାହିଁ । ମାଧବରାଓ ସିନ୍ଧିଆ ମାମଲାର ରାୟ ଆସିବା ପରେ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ କରାଯାଇଥିଲା । ସରକାର ଏହାକୁ ରଦ୍ଦ କରିଥିବାରୁ ଏହି ରାସ୍ତା ଆପଣାଇଥିଲେ । ଏହାକୁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ମାମଲାରେ କୋର୍ଟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ସମ୍ବିଧାନରେ କୌଣସି ପରିବର୍ତ୍ତନ ଯାହା ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସମାନ କରିଥାଏ ତାହା କେବେ ବି ଭୁଲ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଣୟନ ହେବା ପରେ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଅଧିକାର ହରାଇଲେ ଏବଂ ‘ଭାଇଚାରା’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିଲା ।
ଏଠାରେ ଦୁଇଟି ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା ଧାରା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଏକ ସଂଜ୍ଞା ଧାରା ମାଧ୍ୟମରେ ଉଚ୍ଛେଦ କରାଯାଇଛି । ଦୟାକରି ଗୋଟିଏ କଥା ମନେରଖନ୍ତୁ – ଧାରା ୩୭୦(୩)ରେ ଏକ ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ପ୍ରଶମନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି । ଏହା ହିଁ ପାର୍ଥକ୍ୟ ।
ସଲିସିଟର ଜେନେରାଲ ତୁଷାର ମେହେଟ୍ଟା କହିଛନ୍ତି, ଧାରା ୩୭୦(୧)ରେ ଦୁଇ ଅଙ୍ଗ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି, ରାଜ୍ୟ ସରକାର ସମ୍ବିଧାନରେ କୌଣସି ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିପାରିବେ । ଏହା ଯେପରି ପୁନର୍ବାର ନ ଘଟେ ସେଥିପାଇଁ ୩୬୭ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥିଲା । ଏହା ଉପରେ ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି ପ୍ରଶ୍ନ କରିଛନ୍ତି ଯେ ଧାରା ୩୬୭ରେ କରାଯାଇଥିବା ସଂଶୋଧନ ଉଚ୍ଛେଦକୁ ସ୍ୱାଧୀନ କରିପାରିବ କି ?
ଏହାର ଜବାବରେ ଏସଜି କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହାର ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣ ହେଉଛି ଯେ ଏହା କେବଳ ସମ୍ବିଧାନ ସଭା ଶବ୍ଦର ସ୍ଥାନରେ ବିଧାନସଭା ନିର୍ମାଣ କରିଥାଏ । ମୋର ଯୁକ୍ତି ହେଉଛି ଯେ ଯେତେବେଳେ ବିନା ସୁପାରିସରେ ସମ୍ବିଧାନ ସଭା ଭଙ୍ଗ ହୋଇଯାଏ, ସେତେବେଳେ ଆବଶ୍ୟକତାର ସେହି କ୍ଷମତା ହଜିଯାଏ କାରଣ ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଅବଧି ଶେଷ ହେବା ଫଳରେ ମୁଖ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନିଷ୍କ୍ରିୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ନିଜ ପସନ୍ଦ ଉପରେ ଛାଡ଼ି ଦିଆଯାଇଥିଲା ।
ଧାରା ୩୭୦ ଉପରେ ଶୁଣାଣି: ୧୧ତମ ଦିନରେ ଶୁଣାଣିର ୫ଟି ବଡ଼ କଥା
- କେନ୍ଦ୍ର କହିଛି ଯେ ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀର ପାଇଁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଭେଦଭାବ ନୁହେଁ ବରଂ ଅଧିକାର ବୋଲି ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ବିଭ୍ରାନ୍ତ କରାଯାଇଛି ।
- ସଲିସିଟର ଜେନେରାଲ ତୁଷାର ମେହେଟ୍ଟା କହିଛନ୍ତି ଯେ ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀର ର ସମ୍ବିଧାନ ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ଅଧୀନରେ ଅଛି ବୋଲି ସ୍ପଷ୍ଟ କରିବା ପାଇଁ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ତଥ୍ୟ ରହିଛି । ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀରର ସମ୍ବିଧାନ ସଭା ବାସ୍ତବରେ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନକାରୀ ବିଧାନସଭା ଥିଲା ।
- “ଗୋଟିଏ ସ୍ତରରେ… ଆପଣ ସତ କହିପାରନ୍ତି ଯେ ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନ ବାସ୍ତବରେ ଏକ ଦସ୍ତାବିଜ ଯାହା ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀରର ସମ୍ବିଧାନଠାରୁ ଉଚ୍ଚ ସ୍ତରରେ ରହିଛି । ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀରର ସମ୍ବିଧାନ ସଭା ବାସ୍ତବରେ ଧାରା ୩୭୦ର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଭାବରେ ଏକ ବିଧାନସଭା ବୋଲି ଯୁକ୍ତିର ଦ୍ୱିତୀୟ ଭାଗକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବା କଷ୍ଟକର ହେବ ।
- ମେହେଟ୍ଟା ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ଅନ୍ୟ ଏକ ବିବାଦୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଧାରା ୩୫-ଏ ବିଷୟରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଥିଲେ । ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଧାରା ୩୫ଏର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁଯାୟୀ, ପୂର୍ବ ରାଜ୍ୟରେ ଦଶନ୍ଧି ଧରି କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ସଫେଇ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ଭଳି ଲୋକଙ୍କୁ ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀରର ସ୍ଥାୟୀ ବାସିନ୍ଦାଙ୍କ ଭଳି ସମାନ ଅଧିକାର ନାହିଁ । ୨୦୧୯ରେ ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଉଚ୍ଛେଦ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ଭେଦଭାବ ଜାରି ରହିଥିଲା ।
- ସିଜେଆଇ ଚନ୍ଦ୍ରଚୂଡ଼ ମେହେଟ୍ଟାଙ୍କ ଯୁକ୍ତିକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଧାରା ୩୫-ଏ ଲାଗୁ କରି ସେ ଦେଶର ଯେକୌଣସି ପ୍ରାନ୍ତରେ ସମାନତା, ନିଜ ବୃତ୍ତି ପାଳନ କରିବାର ମୌଳିକ ଅଧିକାର ଛଡ଼ାଇ ନେଇଛନ୍ତି ।