ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ସମ୍ବିଧାନର ୧୩ତମ ଦିନରେ ଧାରା ୩୭୦ ଉଚ୍ଛେଦକୁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରୁଥିବା ପିଟିସନର ଶୁଣାଣି ଗୁରୁବାର ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ ହୋଇଛି । ଶୁଣାଣି ସମୟରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଅଦାଲତଙ୍କୁ ଆଶ୍ୱାସନା ଦେଇଥିଲେ ଯେ ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀରରେ ଯେକୌଣସି ସମୟରେ ନିର୍ବାଚନ ହୋଇପାରେ । ନିର୍ବାଚନର ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିର୍ବାଚନ କମିଶନଙ୍କ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରୁଥିବାରୁ ଏଥିପାଇଁ କୌଣସି ସମୟସୀମା ଦିଆଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ । ଯଦିଓ ଯେକୌଣସି ସମୟରେ ନିର୍ବାଚନ ହୋଇପାରେ ତଥାପି ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀରକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ରାଜ୍ୟ ମାନ୍ୟତା ଫେରାଇ ଆଣିବାକୁ କିଛି ସମୟ ଲାଗିବ ବୋଲି କେନ୍ଦ୍ର କହିଛି ।
ଶୁଣାଣି ସମୟରେ ଧାରା ୩୭୦ ଉଚ୍ଛେଦକୁ ସମର୍ଥନ କରୁଥିବା ଏକ ପକ୍ଷ ପକ୍ଷରୁ ବରିଷ୍ଠ ଆଇନଜୀବୀ ହରିଶ ସାଲଭେ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀରର ସମ୍ବିଧାନ ସଭା ଆଉ ନାହିଁ, ତେଣୁ ଧାରା ୩୭୦ ଉପରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାର ଅଧିକାର ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କର ରହିଛି । ସମ୍ବିଧାନ ସଭା ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସମ୍ବିଧାନ ସଭାର କେବଳ ସୁପାରିସ କରିବାର କ୍ଷମତା ଥିବାରୁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥାନ୍ତେ ବୋଲି ସେ କହିଛନ୍ତି । ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀରକୁ ମିଶାଇବା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇପାରିବେ ବୋଲି ସାଲଭେ ଯୁକ୍ତି ବାଢ଼ିଥିଲେ ।
‘ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀରରେ ସମ୍ବିଧାନ ସଭା ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାର କ୍ଷମତା ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ପାଖରେ ରହିଛି’
ଧାରା ୩୭୦ ଉଚ୍ଛେଦ ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ ସମର୍ଥନ କରି ହରିଶ ସାଲଭେ ତାଙ୍କ ଯୁକ୍ତିରେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହା କୁହାଯାଉଛି ଯେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି କେବଳ ସମ୍ବିଧାନ ସଭାର ସୁପାରିସ ଆଧାରରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରିବେ । ତେବେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଭୂମିକା କେବଳ ସମ୍ବିଧାନ ସଭାର ଇଚ୍ଛାକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ନା ଏହାର ସୁପାରିଶ ପାଇବା ? ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ସୁପାରିଶ କରାଯାଇଛି । ସମ୍ବିଧାନ ସଭା ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହା କେବଳ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ନିକଟକୁ ସୁପାରିଶ ପଠାଇପାରିବ । ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି ଡିୱାଇ ଚନ୍ଦ୍ରଚୂଡ଼ଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଗଠିତ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଖଣ୍ଡପୀଠରେ ଜଷ୍ଟିସ ସଞ୍ଜୟ କିଶନ କୌଲ, ଜଷ୍ଟିସ ସଞ୍ଜୀବ ଖାନ୍ନା, ଜଷ୍ଟିସ ବିଆର ଗବାଇ ଏବଂ ଜଷ୍ଟିସ ସୂର୍ଯ୍ୟକାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ରହିଛନ୍ତି ।
‘ଧାରା ୩୭୦ ଏକ ରାଜନୈତିକ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଚୁକ୍ତି, ଏଥିରେ ଯୁକ୍ତି ଖୋଜିବା କଷ୍ଟକର’
ଏହା ଉପରେ ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି ଡିୱାଇ ଚନ୍ଦ୍ରଚୂଡ଼ ପ୍ରଶ୍ନ କରିଛନ୍ତି ଯେ ବିଧାନସଭା କ୍ଷମତା ବିଭାଜନରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସମୟରେ ସମ୍ମତି ଆବଶ୍ୟକ । ଇନଷ୍ଟ୍ରୁମେଣ୍ଟ ଅଫ୍ ଆକ୍ସେସନରେ ଉଲ୍ଲେଖିତ କ୍ଷେତ୍ର ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କେନ୍ଦ୍ର-ରାଜ୍ୟ ସହମତିର ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି । ଧାରା ୩୭୦(୩) ଅନୁଯାୟୀ କ୍ଷମତା ବ୍ୟବହାର କରି ଧାରା ୩୭୦କୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଉଚ୍ଛେଦ କରାଯାଇପାରିବ । ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି ଏହା ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ୩୭୦(୧)(ବି) ଅଧୀନରେ ସଂସଦର କେବଳ କିଛି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବିଷୟ ଉପରେ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରିବାର କ୍ଷମତା ରହିଛି ଯାହା ଇନଷ୍ଟ୍ରୁମେଣ୍ଟ ଅଫ୍ ଆକ୍ସେସନରେ ଉଲ୍ଲେଖ ରହିଛି । ବାକି କ୍ଷେତ୍ରରେ ରାଜ୍ୟର ସହମତି ଜରୁରୀ । ଏହାର ଜବାବରେ ସାଲଭେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଇତିହାସ ଦର୍ଶାଉଛି ଯେ ଏହା ଏକ ରାଜନୈତିକ ଚୁକ୍ତି ହୋଇଥିବାରୁ ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଯୁକ୍ତି ଖୋଜିବା କଷ୍ଟକର ହେବ । ତେବେ ସମ୍ବିଧାନ ସଭା କାହିଁକି ହେବ ? ଏଭଳି ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାରେ ଏହି ଅଦାଲତ ଯଥାସମ୍ଭବ ବ୍ୟାପକ ଅର୍ଥ ଦେବା ଉଚିତ ।
‘ମିଶ୍ରଣ ଚୁକ୍ତି ପରେ ମଧ୍ୟ ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଉଛି କେନ୍ଦ୍ର’
ମିଶ୍ରଣ ଚୁକ୍ତି ସମ୍ପର୍କରେ ହରିଶ ସାଲଭେ ଯୁକ୍ତି ବାଢ଼ିଥିଲେ ଯେ କୌଣସି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ନିଷ୍ପତ୍ତି କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ନେବେ । ବରିଷ୍ଠ ଆଇନଜୀବୀ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଉପଧାରା (ଡି)ରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ସମ୍ବିଧାନର ବାକି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଲାଗୁ ହେବ । ଏଥିପାଇଁ ସହମତିର ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ । ଯଦି ଆପଣ ୩୭୦(୧)(ବି)କୁ ଦେଖନ୍ତି, ତେବେ ଏହା ପରାମର୍ଶ ବିଷୟରେ କହିଥାଏ, ଏହିପରି କ୍ଷମତା ବିଭାଜିତ ହୁଏ ।
‘ଧାରା ୩୭୦ ଉଚ୍ଛେଦ ପାଇଁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କ୍ଷମତା ରହିଛି’
ସାଲଭେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏକ ବୁଝାମଣା ହୋଇଛି ଏବଂ ମିଶ୍ରଣ ନିଜେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଛି । ଏହା ଭାରତର ଏକ ଅଂଶ ଏବଂ ଏକ ଭାରତୀୟ ରାଜ୍ୟ ଅଟେ । ଏବେ କୌଣସି ରାଜନୈତିକ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକତା ନ ଥିବାରୁ ସେହି ରାଜନୈତିକ ବାଧ୍ୟବାଧକତାକୁ ଶେଷ କରିବା ପାଇଁ ଧାରା ୩ର ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି । ସାଲଭେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଏହି ଧାରାକୁ ଉଚ୍ଛେଦ କରିବାର ଅଧିକାର ସଂରକ୍ଷିତ ରଖିଛନ୍ତି ଏବଂ ଏଥିରେ କୌଣସି ସହମତିର ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ । ସାଲଭେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଧାରା ୩୭୦ ସମ୍ବିଧାନର ଏକ ଅଂଶ । ସେଥିରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କୁ କ୍ଷମତା ଦିଆଯାଇଛି । ଧାରା ୩୫୬ ଅନୁଯାୟୀ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କୁ ଦିଆଯାଇଥିବା କ୍ଷମତା ବିଷୟରେ ମଧ୍ୟ ସେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଥିଲେ । ସାଲଭେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର କରିପାରିବେ, ନିଯୁକ୍ତ କରିପାରିବେ, ଅନୁଷ୍ଠାନିକତା ଭଙ୍ଗ କରିପାରିବେ ।