- ଭାରତର ଭୂମିକା ନେବ ତାଲିବାନ
- ‘ପଶ୍ନିତୁସ୍ତାନ’ର ଅର୍ଥ କ‘ଣ ?
କାବୁଲ: ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ୱାଭାବିକ ହେବାରୁ ତାଲିବାନ ସହିତ ବୁଝାମଣାରୁ ଓହରିଯାଇଛି ପାକିସ୍ତାନ । ତାଲିବାନ ସରକାରଙ୍କୁ କୌଣସି ବିଶେଷ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ଦିଆଯିବ ନାହିଁ ବୋଲି ପାକିସ୍ତାନ ଆନୁଷ୍ଠାନିକଭାବେ କାବୁଲକୁ ଜଣାଇଛି । ଏହାକୁ ତାଲିବାନ-ପାକିସ୍ତାନ ସମ୍ପର୍କରେ ଅବନତି ଭାବରେ ଦେଖାଯାଉଛି । ପାକିସ୍ତାନ-ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ସମ୍ପର୍କରେ ଏହା ବହୁତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ, କାରଣ ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ଆଫଗାନିସ୍ତାନର ତାଲିବାନକୁ ପାକିସ୍ତାନର ସମର୍ଥନ ମିଳୁଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୨୧ରେ କାବୁଲରେ ଅଶରଫ ଘନିଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ରିପବ୍ଲିକାନ ସରକାରକୁ କ୍ଷମତାରୁ ହଟାଇବାରେ ସକ୍ରିୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ମଧ୍ୟ ସାମିଲ ରହିଛି ।
କାବୁଲରେ ତାଲିବାନ ଦଖଲକୁ ପାକିସ୍ତାନ ଏକ ବିଜୟ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲା
ପାକିସ୍ତାନରେ ଅନେକଙ୍କ ପାଇଁ ଆଫଗାନିସ୍ତାନରେ ତାଲିବାନର ଉତ୍ଥାନ ଏହାର ଦଶନ୍ଧି ପୁରୁଣା ନୀତିର ବିଜୟ ଥିଲା । ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କଥା ହେଉଛି ଆଫଗାନିସ୍ତାନରେ ପାକିସ୍ତାନର ରଣନୈତିକ ଅଗ୍ରଣୀ ହାସଲ କରିବା ପାଇଁ ଏହା ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଘଟଣା ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ, ଯାହା ଭାରତ ପାଇଁ ଏକ ବଡ଼ ଝଟକା ଥିଲା । ତେବେ ପାକିସ୍ତାନର ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ଆଭିମୁଖ୍ୟରେ ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହଠାତ୍ ନୁହେଁ । ଏହା ସେମାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କର ଗୁଣବତ୍ତା ଧୀରେ ଧୀରେ ହ୍ରାସ ପାଇବାର ପରିଣାମ । ପାକିସ୍ତାନ ତେହରିକ-ଏ-ତାଲିବାନ (ଟିଟିପି) ଭଳି ପାକିସ୍ତାନ ବିରୋଧୀ ଗୋଷ୍ଠୀମାନେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ତାଲିବାନ ନିଜ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଦେଶ ଭିତରେ ସୀମାପାର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଉଛନ୍ତି ବୋଲି ଇସ୍ଲାମାବାଦ ବାରମ୍ବାର ଅଭିଯୋଗ କରିଛି ।
ଟିଟିପିକୁ ନେଇ ତାଲିବାନ ଉପରେ କ୍ରୋଧିତ ପାକିସ୍ତାନ
ଟିଟିପି ଭଳି ପାକିସ୍ତାନ ବିରୋଧୀ ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ଅପରେସନଲ ସମର୍ଥନ ଦେବା ପାଇଁ ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ତାଲିବାନକୁ ଦାୟୀ କରିଛି ଇସଲାମାବାଦ । ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ତାଲିବାନଠାରୁ ଟିଟିପିକୁ ମିଳିଥିବା ସମର୍ଥନକୁ ଇସ୍ଲାମାବାଦ ନିଜ ଆଦିବାସୀ ଅଞ୍ଚଳର ବିଭିନ୍ନ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନକୁ ଟାର୍ଗେଟ କରି ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆକ୍ରମଣ ବୃଦ୍ଧିକୁ ଦାୟୀ କରିଛି । ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ତାଲିବାନ ମୁଖପାତ୍ର ଜବିହୁଲ୍ଲା ମୁଜାହିଦ ଇସଲାମାବାଦକୁ ନିନ୍ଦା କରି କହିଛନ୍ତି ଯେ ପାକିସ୍ତାନର ସୁରକ୍ଷା ବଜାୟ ରଖିବା ପାଇଁ ତାଙ୍କ ଗୋଷ୍ଠୀ ଦାୟୀ ନୁହେଁ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଏହାର ଘରୋଇ ସୁରକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବାରେ ଅସମର୍ଥ ଥିବାରୁ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଦାୟୀ କରିବା ବନ୍ଦ କରିବା ଉଚିତ । ମୁଜାହିଦ୍ କହିଛନ୍ତି, ସେମାନେ (ପାକିସ୍ତାନ ସରକାର) ନିଜର ଘରୋଇ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିବା ଉଚିତ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ବିଫଳତା ପାଇଁ ଆଫଗାନିସ୍ତାନକୁ ଦାୟୀ କରିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ।
ପସ୍ତୁନିସ୍ତାନକୁ ବିଭାଜନ କରୁଛି ପାକିସ୍ତାନ
ଇସଲାମାବାଦ ଏବଂ କାବୁଲ ମଧ୍ୟରେ ବଢ଼ୁଥିବା ପାରସ୍ପରିକ ଅବିଶ୍ୱାସ ମଧ୍ୟରେ ପାକିସ୍ତାନ ଦେଶରୁ ୧.୭ ନିୟୁତ ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ପ୍ରବାସୀଙ୍କୁ ହଟାଇବା ପାଇଁ ଏକ ବିଶାଳ ଅଭିଯାନ ଆରମ୍ଭ କରିଛି । ନିଜ ଦେଶର ଅସୁରକ୍ଷା ଭାବ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ପାକିସ୍ତାନ ସିଧାସଳଖ ଏହି ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ପ୍ରବାସୀଙ୍କୁ ଦାୟୀ କରିଛି । ପ୍ରଥମେ ଏହି ପ୍ରବାସୀମାନଙ୍କୁ ପାକିସ୍ତାନରୁ ସ୍ୱେଚ୍ଛାକୃତଭାବେ ଫେରିବା ପାଇଁ ନଭେମ୍ବର ୧ ତାରିଖ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମୟ ସୀମା ଦିଆଯାଇଥିଲା, ଯାହା ବର୍ତ୍ତମାନ ବଢ଼ାଇ ଦିଆଯାଇଛି । ଏହି ସମୟ ପରେ ଯଦି କୌଣସି ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ପ୍ରବାସୀ ପାକିସ୍ତାନରେ ଧରାପଡ଼ନ୍ତି, ତେବେ ତାଙ୍କୁ ଅଟକ ରଖି ସୀମା ଅତିକ୍ରମ କରି ଆଫଗାନିସ୍ତାନକୁ ଠେଲି ଦିଆଯିବ ।
ଡୁରାଣ୍ଡ ଲାଇନରେ ତାଲିବାନ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତେଜନା
ଅକ୍ଟୋବରରେ ଏହି ଘୋଷଣା ହେବା ପରଠାରୁ ୨,୫୦,୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ଲୋକଙ୍କୁ ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ଫେରାଇ ଦିଆଯାଇଛି କିମ୍ବା ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଛି । ଆଫଗାନିସ୍ତାନରେ ତାଲିବାନ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ କେତେ ଖରାପ ହୋଇଛି ତାହା ଏଥିରୁ ଜଣାପଡ଼ୁଛି । ଗତ ଦୁଇବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ହିଂସାତ୍ମକ ସଂଘର୍ଷରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିବା ଡୁରାଣ୍ଡ ଲାଇନକୁ ନେଇ ତାଲିବାନ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ବିବାଦ ଲାଗି ରହିଥିଲା । ୧୯ଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷ ଭାଗରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ ସରକାର ଏହାର ସଚିବ ସାର୍ ମୋର୍ଟିମର ଡୁରାଣ୍ଡଙ୍କ ଜରିଆରେ ନଭେମ୍ବରମାସରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନର ଅମୀର ଅବଦୁର ରେହମାନ ଖାନଙ୍କ ସହ ସେମାନଙ୍କ ଅଞ୍ଚଳ ମଧ୍ୟରେ ସୀମା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ପାଇଁ ଏକ ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷର କରିଥିଲେ ।
ତାଲିବାନ କାହିଁକି ଡୁରାଣ୍ଡ ଲାଇନରେ ବିଶ୍ୱାସ କରୁନାହିଁ
ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଏବଂ ଆଫଗାନିସ୍ତାନର ଅମୀର ଅବଦୁର ରେହମାନ ଖାଁଙ୍କ ମନମାନି ମଧ୍ୟ ପସ୍ତୁନଗଡ଼କୁ ବିଭାଜିତ କରିଥିଲା । ଏଭଳି ସ୍ଥିତିରେ ଏହି ଲାଇନକୁ କେବେବି ଲୋକମାନେ ଅନୁମୋଦନ କରିନାହାନ୍ତି ଏବଂ ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ସରକାର ଏବଂ ସରକାର ଏହାକୁ କ୍ରମାଗତଭାବେ ବିରୋଧ କରିଆସୁଛନ୍ତି । ପାକିସ୍ତାନ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତଠାରୁ ଅଲଗା ଦେଶଭାବେ ଉଭା ହେବା ପରେ ଡୁରାଣ୍ଡ ଲାଇନକୁ ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ସହ ନିଜର ସରକାରୀ ସୀମାରେ ପରିଣତ କରିଥିଲା । ଆଫଗାନମାନେ ଏହି ଔପନିବେଶିକ ସୀମାର ବୈଧତାକୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ସହ ସମସ୍ତ ଚୁକ୍ତିକୁ ଅବୈଧ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ । ୩୧ ଜୁଲାଇ ୧୯୪୭ରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଶାହ ମହମ୍ମଦ ଖାନ୍ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ଯେ ଭାରତ-ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ସୀମା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସମସ୍ତ ଚୁକ୍ତି ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ସହ ଶେଷ ହୋଇଛି ଏବଂ ତେଣୁ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ଅସ୍ତିତ୍ୱ ଶେଷ ହେବା ପରେ ସେସବୁ ଅବୈଧ ହୋଇଯିବ ।
ପସ୍ତୁନିସ୍ତାନ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେଉଛି ତାଲିବାନ
ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ୧୯୫୦ ଦଶକରେ ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କକୁ ଥଣ୍ଡା ରଖି ଏକ ସ୍ୱାଧୀନ ପସ୍ତୁନିସ୍ତାନ (ବା ପଖତୁନିସ୍ତାନ) ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଚାହୁଁଥିବା ଗୋଷ୍ଠୀମାନଙ୍କୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେଇଥିଲା । ଆଫଗାନିସ୍ତାନରେ ମୁଜାହିଦ ଆନ୍ଦୋଳନ ପରେ ତାଲିବାନ ଏହି ଦାବିକୁ ତ୍ୟାଗ କରି ପାକିସ୍ତାନ ଯାଇଥିଲା । ସେତେବେଳେ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଆମେରିକାର ସୁରକ୍ଷା ମିଳିଥିଲା । ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ସେ ପାକିସ୍ତାନ ମାଧ୍ୟମରେ ସମସ୍ତ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବାରେ ନିୟୋଜିତ ଥିଲେ । ଏଥର ୨୦୨୧ରେ ଯେତେବେଳେ ତାଲିବାନ ଆଫଗାନିସ୍ତାନରେ କ୍ଷମତା ଦଖଲ କରିଥିଲା, ସେତେବେଳେ ସେମାନେ ପାକିସ୍ତାନର ପଦକ୍ଷେପକୁ ଅନୁଭବ କରିଥିଲେ । ତାଲିବାନ ଅନୁଭବ କରିଥିଲା ଯେ ପାକିସ୍ତାନ କିଛି ନୁହେଁ ଏବଂ ଆଫଗାନିସ୍ତାନକୁ ଫାଇଦା ଦେବ ନାହିଁ । ଏଭଳି ସ୍ଥିତିରେ ତାଲିବାନ ପୁଣି ଥରେ ପସ୍ତୁନିସ୍ତାନ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଛି ।
ପସ୍ତୁନିସ୍ତାନ ଆନ୍ଦୋଳନରେ କ୍ଷୁବ୍ଧ ହେଲା ପାକିସ୍ତାନ
ପସ୍ତୁନିସ୍ତାନ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ତାଲିବାନର ସହଯୋଗକୁ ନେଇ ପାକିସ୍ତାନ କ୍ଷୁବ୍ଧ ହୋଇଛି । ଫଳରେ ଇସଲାମାବାଦ ଓ କାବୁଲ ମଧ୍ୟରେ ଦ୍ୱିପାକ୍ଷିକ ସମ୍ପର୍କ ଠପ୍ ହୋଇଯାଇଛି । ତାଲିବାନର ପସ୍ତୁନିସ୍ତାନ ଆନ୍ଦୋଳନ ନିଜ ଦେଶର ଅସ୍ତିତ୍ୱ ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିବାରୁ ପାକିସ୍ତାନ କ୍ଷୁବ୍ଧ ହୋଇଛି । ଫେବୃଆରୀ ୨୦୨୨ରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ତାଲିବାନର ଡୁରାଣ୍ଡ ଲାଇନକୁ ନେଇ ବିବାଦକୁ ଏହାର ମୁଖପାତ୍ର ଜବିହୁଲ୍ଲା ମୁଜାହିଦ ନିଶ୍ଚିତ କରିଥିଲେ । ଡୁରାଣ୍ଡ ଲାଇନ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ହୋଇପାରିନାହିଁ ବୋଲି ମୁଜାହିଦ୍ ଦୋହରାଇଥିଲେ । ସେ ପାକିସ୍ତାନର ସୀମା ବାଡ଼କୁ ପସ୍ତୁନିସ୍ତାନ ଦେଶକୁ ବିଭାଜନ କରିବା ସହ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି । ତେଣୁ ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତେଜନା ବଢ଼ୁଥିବା ବେଳେ ଏହା ଦର୍ଶାଉଛି ଯେ କାବୁଲ ସହ ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ଇସଲାମାବାଦର ନୀତି ବିଫଳ ହୋଇଛି ଏବଂ ଯେଉଁଠାରେ ଏହା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି ସେଠାରେ ପହଞ୍ଚିଛି ।