ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଭାରତର ଆଉ ଏକ ମୂଳଦୁଆ ପକାଇଛନ୍ତି ମୋଦି ସରକାର !

ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଇଲେକ୍ଟ୍ରିକ୍ ଯାନର ପ୍ରଚଳନ ହେଉ କିମ୍ବା ପେଟ୍ରୋଲ ଓ ଡିଜେଲରେ ଇଥାନଲର ଅପମିଶ୍ରଣ ହେଉ, ପବନ ଶକ୍ତି ହେଉ କିମ୍ବା ସୌର ଶକ୍ତି; କାର୍ବନ ନିର୍ଗମନକୁ ହ୍ରାସ କରିବା ପାଇଁ ଭାରତ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ବିକଳ୍ପ ଶକ୍ତି ଉତ୍ସ ଆଡ଼କୁ ଅଗ୍ରସର ହେଉଛି । ଇତିମଧ୍ୟରେ ବିଶ୍ୱରେ ଭବିଷ୍ୟତର ଟେକ୍ନୋଲୋଜିର ଭିତ୍ତିଭୂମି ମଧ୍ୟ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ବଦଳୁଥିବା ଜଣାପଡିଛି । ଏବେ ପୃଥିବୀଗର୍ଭରେ ଲୁଚି ରହିଥିବା ଲିଥିୟମ, ଟାଇଟାନିୟମ ଭଳି ବିରଳ ଉପାଦାନ (ଆରଆରଇ) ବୈଷୟିକ ଉପକରଣର ଆଧାର ପାଲଟିଛି । ଯାନ ବ୍ୟାଟେରୀ ହେଉ କି ମୋବାଇଲ, ଲିଥିୟମ ହେଉଛି ସେମାନଙ୍କର ମୌଳିକ ଶକ୍ତି ଉତ୍ସ । ଯେହେତୁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦିଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ସରକାର ଭାରତକୁ ଏକ ବିକଶିତ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପରିଣତ କରିବାର ସ୍ୱପ୍ନ ଦେଖୁଛନ୍ତି, ତେଣୁ ଭବିଷ୍ୟତର ଦାବିଗୁଡ଼ିକୁ ଚିହ୍ନଟ କରି ପୂରଣ କରିବାରେ ବ୍ୟସ୍ତ ଥିବା ଜଣାପଡ଼ିଛି । ଦେଶରେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ‘ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଏବଂ ରଣନୈତିକ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥ’ର ଅନଲାଇନ୍ ନିଲାମ ଘୋଷଣା ଏହି ଦିଗରେ ମୋଦୀ ସରକାରଙ୍କ ଏକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ମହତ୍ତ୍ୱାକାଂକ୍ଷୀ ପଦକ୍ଷେପ ।

୨୪ଟି ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଓ ରଣନୈତିକ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥ ଚିହ୍ନଟ

ଅଗଷ୍ଟ ୧୭ ତାରିଖରେ ଭାରତ ସରକାର ଖଣି ଓ ଖଣିଜ (ବିକାଶ ଓ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ) ଆଇନରେ ସଂଶୋଧନ କରିଥିଲେ, ଯାହା ଏମଏମଡିଆର ଆଇନ ନାମରେ ଜଣାଶୁଣା । ଭବିଷ୍ୟତର ଯୋଗାଣ ଶୃଙ୍ଖଳାକୁ ଭାରତ ସପକ୍ଷରେ ଝୁଲାଇବା ଦିଗରେ ଅନେକ ବଡ଼ ପଦକ୍ଷେପ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ସଂଶୋଧନ ପ୍ରଥମ । ଏହି ସଂଶୋଧନ ଜରିଆରେ ସରକାର ୨୪ଟି ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥକୁ ‘ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଏବଂ ରଣନୈତିକ ଖଣିଜ’ଭାବେ ବିଜ୍ଞପ୍ତି ଦେଇଥିଲେ । ଏହି ସଂଶୋଧନରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କୁ ଏହି ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକୁ ଖଣିଜ ରିହାତି ପ୍ରଦାନ କରିବାର କ୍ଷମତା ଦିଆଯାଇଛି ଯାହାଦ୍ୱାରା କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଦେଶର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ଏହି ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥର ନିଲାମକୁ ପ୍ରାଥମିକତା ଦେଇପାରିବେ ।

କାହିଁକି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଓ ରଣନୈତିକ ହେଉଛି ଏହି ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥ

ଏବେ ଖଣି ମନ୍ତ୍ରାଳୟ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଏବଂ ରଣନୈତିକ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥର ପ୍ରଥମ କିସ୍ତି ନିଲାମ ଆରମ୍ଭ କରିଛି । କେନ୍ଦ୍ର କୋଇଲା, ଖଣି ଓ ସଂସଦୀୟ ବ୍ୟାପାର ମନ୍ତ୍ରୀ ପ୍ରହ୍ଲାଦ ଯୋଶୀ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଖଣିଜ ନିଲାମ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଶୁଭାରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସାରା ଦେଶରେ ଥିବା ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଓ ରଣନୈତିକ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥର ୨୦ଟି ବ୍ଲକକୁ ନିଲାମ କରାଯାଉଛି । ଏହା ଏକ ଐତିହାସିକ ପଦକ୍ଷେପ ଯାହା କେବଳ ଆମ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବ ନାହିଁ ବରଂ ଜାତୀୟ ନିରାପତ୍ତାକୁ ମଧ୍ୟ ବଢ଼ାଇବ । ଏହା ସହିତ ସ୍ୱଚ୍ଛ ଶକ୍ତିର ଭବିଷ୍ୟତରେ ଏହା ଆମର ପଦକ୍ଷେପକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବ ।

➤ ଦେଶର ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ଏବଂ ଜାତୀୟ ନିରାପତ୍ତା ପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ।

➤ ଏହି ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥର ଉପଲବ୍ଧତା ଅଭାବ କିମ୍ବା କେତେକ ଦେଶର ଆଧିପତ୍ୟ ଯୋଗାଣ ଶୃଙ୍ଖଳାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରେ ।

➤ ଭବିଷ୍ୟତର ଜ୍ଞାନକୌଶଳ ଯାହା ବିଶ୍ୱ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବ ତାହା ଆରଆରଇ ପରି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଏବଂ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିବ ।

➤ ୨୦୩୦ ସୁଦ୍ଧା ଅଣ-ଜୀବାଶ୍ମ ଉତ୍ସରୁ ସଞ୍ଚିତ ବିଦ୍ୟୁତ ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷମତାର ୫୦% ହାସଲ କରିବାକୁ ଭାରତ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତିବଦ୍ଧ ।

➤ ଏଥିପାଇଁ ଇଲେକ୍ଟ୍ରିକ୍ କାର୍, ପବନ ଓ ସୌରଶକ୍ତି ପ୍ରକଳ୍ପ ଏବଂ ବ୍ୟାଟେରୀ ଷ୍ଟୋରେଜ୍ ସିଷ୍ଟମର ଚାହିଦା ବଢ଼ିବାକୁ ଯାଉଛି ।

➤ ଏହିସବୁ ଜିନିଷକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଏବଂ ରଣନୈତିକ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥର ଚାହିଦା ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ ।

ମୋଦି ସରକାରଙ୍କ ଏହି ନିଷ୍ପତି କାହିଁକି ଦୂରଦର୍ଶୀ

ଦେଶରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଏବଂ ରଣନୈତିକ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥର ଚାହିଦା ବହୁତ ଅଧିକ ଏବଂ ଏହା ସାଧାରଣତଃ ଆମଦାନୀ ମାଧ୍ୟମରେ ପୂରଣ ହୋଇଥାଏ । ଅକ୍ଷୟ ଶକ୍ତି, ପ୍ରତିରକ୍ଷା, କୃଷି, ଔଷଧ, ହାଇଟେକ୍ ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋନିକ୍ସ, ଟେଲିକମ୍ୟୁନିକେସନ୍, ପରିବହନ, ଗିଗାଫ୍ୟାକ୍ଟର ନିର୍ମାଣ ଇତ୍ୟାଦି କ୍ଷେତ୍ରର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥ ପୂରଣ କରିଥାଏ । ସେଥିପାଇଁ ଭାରତ ସରକାର ଦେଶ ତଥା ବିଦେଶରେ ଥିବା ଏହି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥର ଖଣି ଉପରେ ନଜର ରଖିଛନ୍ତି । ନିକଟରେ ଏକ ସରକାରୀ ସୂତ୍ରରୁ ମିଳିଥିବା ସୂଚନା ଅନୁଯାୟୀ, ଆର୍ଜେଣ୍ଟିନାରେ କିଛି ଲିଥିୟମ୍ ବ୍ଲକକୁ ସୁରକ୍ଷିତ କରିବା ପାଇଁ ଭାରତ ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ରହିଛି । ସୂତ୍ରରୁ ମିଳିଥିବା ସୂଚନା ଅନୁଯାୟୀ, ଲିଥିୟମ୍ ବ୍ଲକକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବା ପାଇଁ ଚିଲି ସରକାରଙ୍କ ସହ ମଧ୍ୟ ଆଲୋଚନା ଚାଲିଛି ।

କେବଳ ଦେଶ ନୁହେଁ ବିଦେଶରେ ମଧ୍ୟ ଖଣିଜ ଭଣ୍ଡାର ଉପରେ ନଜର ରଖିଛନ୍ତି ମୋଦି ସରକାର

ବାସ୍ତବରେ ଲିଥିୟମର ବଢୁଥିବା ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ଭାରତ ସରକାର ଏହାର ଯୋଗାଣ ଶୃଙ୍ଖଳାକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବାର ଉପାୟ ଖୋଜୁଛନ୍ତି । ଏହି କ୍ରମରେ ୨୦୧୯ ମସିହାରେ ବିଦେଶରେ ଖଣି ଖନନ ଏବଂ ସେଥିରୁ ଉତ୍ତୋଳନ କରାଯାଇଥିବା ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥର ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ ପାଇଁ ଖାନିଜ୍ ବିଦେଶ ଇଣ୍ଡିଆ ଲିମିଟେଡ୍ (କାବିଲ୍) ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା । ତିନିଟି କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ ଉଦ୍ୟୋଗ ନ୍ୟାସନାଲ ଆଲୁମିନିୟମ କମ୍ପାନୀ ଲିମିଟେଡ୍ (ନାଲକୋ), ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନ କପର ଲିମିଟେଡ୍ (ଏଚ୍‍ସିଏଲ୍) ଏବଂ ମିନେରାଲ୍ ଏକ୍ସପ୍ଲୋରେସନ୍ କମ୍ପାନି ଲିମିଟେଡ୍‍ର ମିଳିତ ଉଦ୍ୟୋଗ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ଉଦ୍ୟୋଗ ବିଦେଶରେ ରଣନୈତିକ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥର ଚିହ୍ନଟ, ଅଧିଗ୍ରହଣ, ବିକାଶ ଏବଂ ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣର ଦାୟିତ୍ୱ ନେଇଥାଏ । ବିଶ୍ୱର ଅନ୍ୟତମ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଗ୍ରୀନହାଉସ୍ ଗ୍ୟାସ୍ ନିର୍ଗମନକାରୀ ଦେଶ ଭାରତ ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ, ଆର୍ଜେଣ୍ଟିନା ଓ ଚିଲି ଭଳି ସମ୍ବଳ ସମୃଦ୍ଧ ଦେଶଗୁଡ଼ିକରେ ପ୍ରମୁଖ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବା ପାଇଁ ବିଦେଶୀ ଚୁକ୍ତି କରିଛି ।

ନିଲାମ ପାଇଁ ପ୍ରକାଶିତ ୨୦ଟି ଖଣିଜ ଭଣ୍ଡାର ତାଲିକା

ତେବେ ୨୦ଟି ଖଣିଜ ବ୍ଲକ ମଧ୍ୟରୁ ୪ଟି ଖଣି ଲିଜ୍ ପାଇଁ ଓ ୧୬ଟି ଖଣିଜ ବ୍ଲକକୁ କମ୍ପୋଜିଟ୍ ଲାଇସେନ୍ସ ପାଇଁ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଇଛି । ଟେଣ୍ଡର ପାଇଁ ସରକାର ଟେଣ୍ଡର ଆହ୍ୱାନ କରିଛନ୍ତି । ଟେଣ୍ଡର ପୈଠ ପରେ ଇ-ନିଲାମ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ପ୍ରଦାନକାରୀୱେବସାଇଟରେ ଟେଣ୍ଡର ଦସ୍ତାବିଜ କିଣିବାର ଶେଷ ତାରିଖ ୧୬ ଜାନୁଆରୀ ୨୦୨୩ ଅପରାହ୍ନ ୫ଟା ପୂର୍ବରୁ ଏବଂ ନିଲାମ ଦାଖଲର ଶେଷ ତାରିଖ ୨୨ ଜାନୁଆରୀ ୨୦୨୩ ଅପରାହ୍ନ ୫ଟା ପୂର୍ବରୁ (ଭାରତୀୟ ମାନକ ସମୟ) ରହିଛି । ଟେଣ୍ଡର ଡକ୍ୟୁମେଣ୍ଟର ମୂଲ୍ୟ ୩ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ଏବଂ ଜିଏସଟି ରହିଛି । ରିଭର୍ସ ଚାର୍ଜ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଧୀନରେ ଜିଏସଟି ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ ।

ଧନୀ ହେବେ ରାଜ୍ୟ ସରକାର

ଏହି ନିଲାମରୁ ରାଜସ୍ୱ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କୁ ଯିବ। ଅଧିକ ଅଂଶଗ୍ରହଣକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥର ରୟାଲଟି ହାରକୁ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ପ୍ଲାଟିନମ୍ ଗ୍ରୁପ୍ ଅଫ୍ ମେଟାଲ୍ସ (ପିଜିଏମ୍) ପାଇଁ ସରକାର ୨୦୨୨ ମାର୍ଚ୍ଚରେ ରୟାଲଟି ହାର ୪%, ମୋଲିବଡେନମ୍ ପାଇଁ ୭.୫%, ଗ୍ଲୁକୋନାଇଟ୍ ଏବଂ ପୋଟାସ୍ ପାଇଁ ୨.୫% ଧାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ । ଅକ୍ଟୋବର ୧୨, ୨୦୨୩ରେ ସରକାର ଲିଥିୟମ୍ ପାଇଁ ରୟାଲଟି ହାର ୩%, ନିଓବିୟମ ପାଇଁ ୩% ଏବଂ ବିରଳ ପୃଥିବୀ ଉପାଦାନ ପାଇଁ ୧% ଧାର୍ଯ୍ୟ କରିଛନ୍ତି ।