ବିହାର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ନୀତୀଶ କୁମାରଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ହେବା ଏବେ ଦୁଃସ୍ୱପ୍ନ ?

ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ସୂର୍ଯ୍ୟ ଉତ୍ତରାୟଣ ହେବାର ମାତ୍ର ଦୁଇଦିନ ପୂର୍ବରୁ ଦିଲ୍ଲୀର କ୍ଷମତା ହାସଲ କରିବା ପାଇଁ ଚେଷ୍ଠାରେ ଥିବା ଇଣ୍ଡି ମେଣ୍ଟର ବିରୋଧୀ ଦଳଗୁଡ଼ିକ ଏକ ଭର୍ଚୁଆଲ ବୈଠକ କରିଥିଲେ । ଇଣ୍ଡି ମେଣ୍ଟର ବୈଠକରେ ନୀତୀଶ କୁମାରଙ୍କ ପଦକୁ ନେଇ ବଡ଼ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯିବାର ଥିଲା, କିନ୍ତୁ ତାହା ହୋଇପାରିନାହିଁ ।

ଏହି ବୈଠକରେ ନୀତୀଶ କୁମାର କାହିଁକି ମେଣ୍ଟର ନେତା ହୋଇପାରିନଥିଲେ ତାହା ପଛରେ ଦୁଇଟି ଯୁକ୍ତି ରହିଛି । ପ୍ରଥମ ଯୁକ୍ତି ହେଉଛି ଜେଡିୟୁର । ଜେଡିୟୁ କହିଛି ଯେ ନୀତୀଶ କୁମାର ନିଜେ ଆବାହକ ହେବାକୁ ମନା କରିଦେଇଛନ୍ତି ।

ଦ୍ୱିତୀୟ ଯୁକ୍ତି ହେଉଛି ବୈଠକରେ ସାମିଲ ଥିବା ଅନ୍ୟଦଳର ନେତାଙ୍କ କଥା । ମିଳିଥିବା ସୂଚନା ଅନୁଯାୟୀ, ବୈଠକରେ ସୀତାରାମ ୟେଚୁରୀ କହିଛନ୍ତି ଯେ ମମତା ବାନାର୍ଜୀ ଏବଂ ଉଦ୍ଧବ ଠାକରେଙ୍କ ସହ ପରାମର୍ଶ କରିବା ପରେ ହିଁ ଆବାହକଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯିବା ଉଚିତ । ଅନେକ ଦଳୀୟ ନେତା ଏଥିରେ ସହମତ ହୋଇଥିବା ଜଣାପଡ଼ିଛି । ରାହୁଲ ଗାନ୍ଧି କହିଛନ୍ତି ଯେ ମମତା ବାନାର୍ଜୀଙ୍କ ଦଳ ନୀତୀଶ କୁମାରଙ୍କ ନାମ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନୁହେଁ ।

ସଂଯୋଜକ ପଦ କେତେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ?

ସଂଯୋଜକଙ୍କ କାମ ହେଉଛି ସବୁ ଦଳ ମଧ୍ୟରେ ସୌହାର୍ଦ୍ଦ୍ୟ ବଜାୟ ରଖିବା । ଟିକେଟ୍ ବଣ୍ଟନରେ ଆବାହକମାନେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରିଥାନ୍ତି । ଇଣ୍ଡି ମେଣ୍ଟରେ ଟିକେଟ ବଣ୍ଟନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହୋଇସାରିଛି । ନିର୍ବାଚନରେ ଟିକେଟ ବଣ୍ଟନ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କାର୍ଯ୍ୟ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ ।

ନିର୍ବାଚନ ପୂର୍ବରୁ ଗଠିତ ଇସ୍ତାହାରରେ ମଧ୍ୟ ଆବାହକଙ୍କ ଛାପ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ – ଏନଡିଏ ମେଣ୍ଟ ଗଠନ ପୂର୍ବରୁ ବିଜେପି ନିଜ ଇସ୍ତାହାରରେ ରାମ ମନ୍ଦିର, ଧାରା ୩୭୦କୁ ସାମିଲ କରୁଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଏନଡିଏ ଆବାହକ ଜର୍ଜ ଫର୍ଣ୍ଣାଣ୍ଡିଜଙ୍କ ବିରୋଧ ପରେ ୧୯୯୮ ଓ ୧୯୯୯ର ଇସ୍ତାହାରରେ ବିଜେପି ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରୁ ନିଜକୁ ଦୂରେଇ ରଖିଥିଲା । ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରଚାରରେ ସଂଯୋଜକଙ୍କ ଭୂମିକା ମଧ୍ୟ ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । କେଉଁ ନେତାଙ୍କୁ କେଉଁଠି ଡ୍ୟୁଟିରେ ନିୟୋଜିତ କରାଯିବ ତାହା ମଧ୍ୟ ସଂଯୋଜକ ସ୍ଥିର କରନ୍ତି ।

ନୀତୀଶ କୁମାରଙ୍କୁ ଆବାହକ କରିବା ନେଇ କାହିଁକି ଆଲୋଚନା ହେଲା ?

ଇଣ୍ଡି ମେଣ୍ଟ ବୈଠକ ପୂର୍ବରୁ ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଉଥିଲା ଯେ ଆବାହକ ପଦରେ ବିହାର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ନୀତୀଶ କୁମାରଙ୍କ ନାମ ମୋହର ଲାଗିବ । କିନ୍ତୁ ବୈଠକରେ ନୀତୀଶ କୁମାର ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଥିଲେ । ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ କୌଣସି ପଦ ପାଇଁ ସେ ଆଗ୍ରହୀ ନୁହଁନ୍ତି, ଆବାହକ କଂଗ୍ରେସ ଦଳର କେହି ହେବା ଉଚିତ ।

ନୀତୀଶ କୁମାର ନିଜେ ଜେଡିୟୁର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଦାୟିତ୍ୱ ନେବା ପରେ ତାଙ୍କୁ ଆବାହକ କରିବା ନେଇ ଚର୍ଚ୍ଚା ଜୋର ଧରିଥିଲା । ପୂର୍ବରୁ ଲଲନ ସିଂହ ଜେଡିୟୁର ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଥିଲେ । ଇଣ୍ଡି ମେଣ୍ଟର ଶେଷ ବୈଠକ ପରେ ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିଛି । ନୀତୀଶ ଦଳର ନେତୃତ୍ୱ ନେଉଥିବାବେଳେ ସେ ଇଣ୍ଡି ମେଣ୍ଟରେ ଦଳ ସହ ଜଡ଼ିତ ସମସ୍ତ ନିଷ୍ପତ୍ତି ମଧ୍ୟ ନେବେ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଉଥିଲା ।

ଦ୍ୱିତୀୟତଃ, ଇଣ୍ଡି ମେଣ୍ଟର କିଛି ନେତା ମଧ୍ୟ ଆଶଙ୍କା କରୁଛନ୍ତି ଯେ ଯଦି ନୀତୀଶ କୁମାରଙ୍କୁ ଏକାଠି ରଖାନଯାଏ, ତେବେ ବିହାରର ୪୦ଟି ଲୋକସଭା ଆସନ ମେଣ୍ଟ ହାରିଯାଇପାରେ । କାରଣ ଗତ ନିର୍ବାଚନରେ ବିହାରରେ ଜେଡିୟୁର ଭଲ ରେକର୍ଡ ରହିଛି ଏବଂ ନୀତୀଶଙ୍କ ସହ ମେଣ୍ଟ ଅନ୍ୟ ଦଳମାନଙ୍କ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଲାଭଦାୟକ ହୋଇଛି ।

୨୦୧୯ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ନୀତୀଶ କୁମାରଙ୍କ ଜେଡିୟୁ ଏନଡିଏର ସହଯୋଗୀ ଥିଲା । ସେତେବେଳେ ଏନଡିଏ ବିହାରର ୪୦ଟି ଲୋକସଭା ଆସନରୁ ୩୯ଟିରେ ବିଜୟୀ ହୋଇଥିଲା । ବିଜେପି ୧୭ଟି, ଜେଡିୟୁ ୧୬ଟି ଓ ଏଲଜେପି ୬ଟି ଆସନରେ ବିଜୟୀ ହୋଇଥିଲା । ଏହା ପୂର୍ବରୁ ୨୦୧୪ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ଜେଡିୟୁ ଏକାକୀ ନିର୍ବାଚନ ଲଢ଼ିଥିଲା, ତଥାପି ୧୬ ପ୍ରତିଶତ ଭୋଟ ପାଇଥିଲା । ତେଣୁ ଇଣ୍ଡି ମେଣ୍ଟର ନେତାମାନେ ନୀତୀଶ କୁମାରଙ୍କୁ ଅଣଦେଖା କରିବାକୁ ଚାହୁଁନାହାନ୍ତି ।

ନୀତୀଶ କୁମାରଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଚେୟାରରେ ପହଞ୍ଚିବା କେତେ ସହଜ ?

ନୀତୀଶ କୁମାର କେବେବି ସିଧାସଳଖ ନିଜକୁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପ୍ରାର୍ଥୀଭାବେ ଘୋଷଣା କରିନାହାନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ବୟାନରୁ ଲାଗୁଛି କେଉଁଠି ନା କେଉଁଠି ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ହେବାର ଇଚ୍ଛା ରହିଛି । ଏନଡିଏରୁ ଅଲଗା ହେବା ପରେ ସେ ଥରେ କହିଥିଲେ, ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆମେ ବଞ୍ଚିଛୁ ସେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିଜେପି ସହ ମେଣ୍ଟ କରିବୁ ନାହିଁ । ଏବେ ସେ ଯେଉଁଠି ଅଛନ୍ତି ସେଠାରେ ରହି ବିହାର ଓ ଦେଶର ସେବା କରିବେ ।

ଏହାବ୍ୟତୀତ ତାଙ୍କ ଦଳର ନେତାମାନେ ତାଙ୍କୁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପଦ ପାଇଁ ସବୁଠାରୁ ଯୋଗ୍ୟ ଦାବିଦାର ବୋଲି ବାରମ୍ବାର ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ଏପରିକି ଆରଜେଡି ନେତାମାନେ ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପଦ ପାଇଁ ନୀତୀଶ କୁମାର ସବୁଠାରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ପ୍ରାର୍ଥୀ ।

ଗତବର୍ଷ ଆରଜେଡିର ବରିଷ୍ଠ ନେତା ତଥା ବିଧାୟକ ଭାଇ ବୀରେନ୍ଦ୍ର ଏକ ବିବୃତ୍ତିରେ କହିଥିଲେ- ଦେଶର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ବିହାରର ହେବା ଉଚିତ, ନୀତୀଶ କୁମାରଙ୍କ ପ୍ରଚାର ଦ୍ୱାରା ହିଁ ସମଗ୍ର ବିରୋଧୀ ଏକଜୁଟ ହୋଇଛନ୍ତି । ତେବେ କିଛି ଲୋକ ଏହାକୁ ନେଇ କଟାକ୍ଷ ମଧ୍ୟ କରିଥିଲେ । ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଆରଜେଡି ନୀତୀଶ କୁମାରଙ୍କୁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଛି ଯାହାଦ୍ୱାରା ତେଜସ୍ୱୀ ଯାଦବ ବିହାରରେ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ପଦରେ ବସିବେ ।

ଏବେ ଆସନ୍ତୁ ୩ଟି ପଏଣ୍ଟରୁ ବୁଝିବା ନୀତୀଶ କୁମାରଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପଦ କେତେଦୂର

ପ୍ରଥମେ ବିଜେପିକୁ ପରାସ୍ତ କରିବା ଜରୁରୀ

ଆଉ କିଛିମାସ ମଧ୍ୟରେ ଦେଶରେ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନ ହେବାକୁ ଯାଉଛି । ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦିଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ବିଜେପି ଏବଂ ଏନଡିଏ ସହ ଇଣ୍ଡି ମେଣ୍ଟ ସିଧାସଳଖ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା କରୁଛି । ୨୦୨୪ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ଇଣ୍ଡି ମେଣ୍ଟ କେତେ ଆସନରେ ବିଜୟୀ ହେବ ତାହା ଉପରେ ନୀତୀଶ କୁମାର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ନିର୍ଭର କରୁଛି । ଯଦି ଇଣ୍ଡି ମେଣ୍ଟର ସମସ୍ତ ଦଳ ମିଶି ଲୋକସଭାରେ ଅତି କମରେ ୨୭୨ଟି ଆସନରେ ବିଜୟୀ ହୁଅନ୍ତି ତେବେ ନୀତୀଶ କୁମାର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି ।

ଯଦି ମେଣ୍ଟ ବିଜେପିକୁ ପରାସ୍ତ କରିବାରେ ବିଫଳ ହୁଏ କିମ୍ବା ୨୭୨ରୁ ଗୋଟିଏ ବି କମ୍ ଆସନରେ ବିଜୟୀ ହୁଏ, ତା’ହେଲେ କ୍ଷମତାକୁ ଆସିବା ଏବଂ ନୀତୀଶ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ହେବାର ଆଶା ଶେଷ ହୋଇଯିବ । ଯଦି ଏହା ୨୭୨ ଆସନ ତଳକୁ ଖସିଯାଏ ତେବେ ଏହାକୁ ଅନ୍ୟ ବିରୋଧୀ ଦଳର ସମର୍ଥନ ଦରକାର । ଏହା ସହଜ ହେବ ନାହିଁ ।

ଡିସେମ୍ବର ୨୦୨୩ରେ ଏକ ଜନମତ ସର୍ବେକ୍ଷଣରେ ଏନଡିଏକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠତା ମିଳିଥିବା ଦର୍ଶାଯାଇଛି । ଏହି ହିସାବରେ ଏନଡିଏକୁ ୨୯୫ରୁ ୩୩୫ ଆସନ ମିଳିଥିବାବେଳେ ଇଣ୍ଡି ମେଣ୍ଟକୁ ୧୬୫ରୁ ୨୦୫ ଆସନ ମିଳିପାରେ ବୋଲି ଆକଳନ କରାଯାଇଛି । ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ୩୫ରୁ ୬୫ ଟି ଆସନ ମିଳିପାରେ । ଯଦି ଆମେ ଭୋଟ ପ୍ରତିଶତ ବିଷୟରେ କହିବା ତେବେ ଏନଡିଏକୁ ୪୨ ପ୍ରତିଶତ, ଇଣ୍ଡି ମେଣ୍ଟକୁ ୩୮ ପ୍ରତିଶତ ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ୨୦ ପ୍ରତିଶତ ମିଳିପାରେ ।

ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କେତେ ଜଣ ଆବାହକ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ହୋଇଛନ୍ତି ?

ଏହା ମଧ୍ୟ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଦିଗ ଯେ ଦେଶରେ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନ ସମୟରେ ଗଠିତ ମେଣ୍ଟର ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କେତେଜଣ ଆବାହକଙ୍କୁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ କରାଯାଇଛି । ଇତିହାସରେ ଶାସକ ଦଳକୁ ହଟାଇବା ପାଇଁ ଅନେକ ଥର ମେଣ୍ଟ ଗଠନ ହୋଇଛି । କିନ୍ତୁ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କେବଳ ଗୋଟିଏ ଥର ପାଇଁ ମେଣ୍ଟର ସଂଯୋଜକ ନିର୍ବାଚନ ଜିତି ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପଦକୁ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିଲେ ।

୧୯୮୯ରେ ରାଜୀବ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ କଂଗ୍ରେସ ଦଳ ସରକାର ଗଠନ କରିବାରେ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା । ଏହାପରେ ବିଶ୍ୱନାଥ ପ୍ରତାପ ସିଂହ ଭାରତର ଅଷ୍ଟମ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଭାବେ ଶପଥ ନେଇଥିଲେ । ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ମୋର୍ଚ୍ଚା ନାମକ ମେଣ୍ଟର ଆବାହକ ଥିଲେ ଭିପି ସିଂହ ଏବଂ ଏହି ମୋର୍ଚ୍ଚା ତାଙ୍କୁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମଧ୍ୟ କରିଥିଲା । ଏହାର ଏକ ପୂର୍ବରୁ ଭିପି ସିଂହ କଂଗ୍ରେସ ଦଳ ଛାଡ଼ି ଜନତା ପାର୍ଟିରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ।

ଏହାପରେ ୧୯୯୬, ୧୯୯୭, ୨୦୦୪, ୨୦୧୪, ୨୦୧୯ରେ ମେଣ୍ଟ ସରକାର ଗଠନ ହୋଇଥିଲା । କିନ୍ତୁ ମେଣ୍ଟର ଆବାହକଙ୍କୁ କେବେବି ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପଦ ମିଳିନଥିଲା । ଏହି ଆଧାରରେ କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ ଯଦି ମେଣ୍ଟ ନିର୍ବାଚନରେ ଭାରତ ବିଜୟୀ ହୁଏ ତେବେ ନୀତୀଶ କୁମାରଙ୍କ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ହେବାର ରାସ୍ତା ସହଜ ହୋଇପାରେ ।

ନୀତୀଶ କୁମାରଙ୍କ ସମର୍ଥନ କାହାକୁ ଦରକାର ?

ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବେ ନୀତୀଶ କୁମାରଙ୍କୁ ଆରଜେଡିର ସମର୍ଥନ ମିଳିଛି । ପରଦା ପଛରେ ସମାଜବାଦୀ ପାର୍ଟି, ଏନସିପି, ସିପିଆଇ(ଏମ୍)କୁ ମଧ୍ୟ ବିଚାରକୁ ନିଆଯାଇପାରେ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଲୋକସଭାରେ ଆରଜେଡିର କୌଣସି ସଦସ୍ୟ ନାହାନ୍ତି । ଲୋକସଭାରେ ସମାଜବାଦୀ ପାର୍ଟିର ୨ ଜଣ, ଏନସିପିର ୫ ଜଣ, ସିପିଆଇ(ଏମ)ର ୩ ଜଣ, ଜେଡିୟୁର ୧୬ ଜଣ ସଦସ୍ୟ ଅଛନ୍ତି । ଏହି ହିସାବରେ ନୀତୀଶ କୁମାରଙ୍କ ପାଖରେ ଏବେ ମାତ୍ର ୨୬ ଜଣ ସାଂସଦଙ୍କ ସମର୍ଥନ ରହିଛି ।

ଆଗାମୀ ନିର୍ବାଚନରେ ଯଦି ଇଣ୍ଡି ମେଣ୍ଟ ଭଲ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରେ, ତେବେ ଏହି ଆସନଗୁଡ଼ିକ ବୃଦ୍ଧି ପାଇପାରେ । ଯଦି କଂଗ୍ରେସ, ଡିଏମକେ ଓ ଟିଏମସି ମଧ୍ୟ ନୀତୀଶଙ୍କ ନାମରେ ରାଜି ହୁଅନ୍ତି, ତେବେ ସମର୍ଥିତ ଆସନ ସଂଖ୍ୟା ଆହୁରି ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ ଏବଂ ନୀତୀଶ କୁମାରଙ୍କ ପାଇଁ ପିଏମ ଚେୟାରରେ ପହଞ୍ଚିବା ସହଜ ହେବ ।

ତେବେ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନ ଫଳାଫଳ କହିବ ୨୦୨୪ରେ ଜନତା କାହାକୁ କ୍ଷମତାର ଚାବି ହସ୍ତାନ୍ତର କରିବେ । ଯଦି ଏନଡିଏ ମେଣ୍ଟ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠତା ହାସଲ କରେ ତେବେ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦି କ୍ରମାଗତ ତୃତୀୟ ଥର ପାଇଁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ହେବେ ।