ସାଂସଦ ଛାଡ଼ିବା ପରେ ଏବେ କ’ଣ ରହିଛି ବିକଳ୍ପ
ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ମହୁଆ ମୋଇତ୍ରା ଏବେ ‘ପୂର୍ବତନ’ ସାଂସଦ ହୋଇଛନ୍ତି । ଶୁକ୍ରବାର ତାଙ୍କୁ ଲୋକସଭାରୁ ବହିଷ୍କାର କରାଯାଇଛି । ନୈତିକତା କମିଟିର ସୁପାରିସ କ୍ରମେ ମହୁଆଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ନିଆଯାଇଛି । ନୈତିକତା କମିଟି ରିପୋର୍ଟରେ ମହୁଆ ମୋଇତ୍ରାଙ୍କ ଆଚରଣକୁ ଅନୈତିକ ଓ ଅଶ୍ଳୀଳ ବୋଲି ଦର୍ଶାଯାଇଛି । ତୃଣମୂଳ କଂଗ୍ରେସ ମହୁଆ ମୋଇତ୍ରାଙ୍କ ସହ ଛିଡ଼ା ହେବ ବୋଲି ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଛି । ଲୋକସଭାରେ ମୋଇତ୍ରାଙ୍କ ଆସନ ଶୁକ୍ରବାରଠାରୁ ଖାଲି ପଡ଼ିଥିଲା । ସେ ବଙ୍ଗଳାର କୃଷ୍ଣନଗର ସଂସଦୀୟ କ୍ଷେତ୍ରରୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ବିରୋଧରେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ପରେ ମୋଇତ୍ରା ତୀବ୍ର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବେଆଇନ ବୋଲି ସେ ଦାବି କରିଛନ୍ତି । ଶାସକ ବିଜେପି ବିରୋଧରେ ତାଙ୍କ ଲଢ଼େଇ ଗୃହ ଭିତରେ ଓ ବାହାରେ ଜାରି ରହିବ । ଏସବୁ ଭିତରେ ଅନେକ ବଡ଼ ବଡ଼ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଛି । ଏବେ ମହୁଆ ମୋଇତ୍ରାଙ୍କ ବିକଳ୍ପ କ’ଣ ? ଏହି ଆଦେଶ ବିରୋଧରେ ସେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟଙ୍କ ଦ୍ୱାରସ୍ଥ ହୋଇପାରିବେ କି ? ଅଦାଲତ ଏହି ମାମଲାରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିପାରିବେ କି ? ରାହୁଲ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କଠାରୁ ମହୁଆ ମୋଇତ୍ରାଙ୍କ ମାମଲା କେମିତି ଅଲଗା ? ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଏଭଳି ଅନେକ ଦିଗ ବିଷୟରେ ଏଠାରେ ।
ମହୁଆଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର କରିବା ରାହୁଲ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କଠାରୁ କେମିତି ଅଲଗା ?
କିଛି ଲୋକ ମହୁଆ ମୋଇତ୍ରାଙ୍କ ବହିଷ୍କାରକୁ ରାହୁଲ ଗାନ୍ଧୀ ମାମଲା ସହ ତୁଳନା କରୁଛନ୍ତି । ତେବେ ଉଭୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ରହିଛି । ମାନହାନି ମାମଲାରେ ଦୋଷୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହେବା ପରେ ରାହୁଲ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ ଲୋକସଭା ସାଂସଦ ପଦରୁ ଅଯୋଗ୍ୟ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା । ମୋଇତ୍ରାଙ୍କ ମାମଲା ଅଯୋଗ୍ୟ ନୁହେଁ ବରଂ ଅପସାରଣର ମାମଲା । ମୋଇତ୍ରାଙ୍କ ମାମଲାରେ ଭାରତୀୟ ଦଣ୍ଡ ବିଧି (ଆଇପିସି) ଅଧୀନରେ କୌଣସି ଅପରାଧ ହୋଇନାହିଁ । ସେଥିପାଇଁ ଏହି ମାମଲାକୁ ନୈତିକତା କମିଟିକୁ ପଠାଯାଇଥିଲା ।
ମୋଇତ୍ରା ଏହି ରାୟକୁ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରିପାରିବେ କି ?
ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ମତରେ ଗୃହର କାର୍ଯ୍ୟଧାରାକୁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ । ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୧୨୨ରେ ଏଥିରେ ମୁକ୍ତି ଦିଆଯାଇଛି । ଧାରା ୧୨୨ରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଅନିୟମିତତା ଆଧାରରେ ସଂସଦର କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଉପରେ ପ୍ରଶ୍ନ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ । ଏହା ଭିନ୍ନକଥା ଯେ ଗୃହର ନିଷ୍ପତ୍ତି ବିରୋଧରେ ମୋଇତ୍ରାଙ୍କ ପାଖରେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟର ଦ୍ୱାରସ୍ଥ ହେବାର ବିକଳ୍ପ ରହିଛି । ୨୦୦୭ରେ ରାଜା ରାମ ପାଲ ମାମଲାରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ କହିଥିଲେ ଯେ ଏଭଳି କଟକଣା କେବଳ ପ୍ରକ୍ରିୟାଗତ ଅନିୟମିତତା ପାଇଁ । ଆହୁରି ଅନେକ ମାମଲା ଅଛି ଯେଉଁଠାରେ ନ୍ୟାୟିକ ସମୀକ୍ଷା ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇପାରେ ।
କ’ଣ ଥିଲା ରାଜା ରାମ ପାଲ ମାମଲା ?
ରାଜା ରାମ ପାଲ ବିଏସପି ସାଂସଦ ଥିଲେ । ଡିସେମ୍ବର ୨୦୦୫ରେ ତାଙ୍କୁ ୧୨ ସାଂସଦଙ୍କ ସହ ବହିଷ୍କାର କରାଯାଇଥିଲା । କ୍ୟାସ୍ ଫର୍ କ୍ୱେରି ମାମଲାରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର କରାଯାଇଥିଲା । ସେହି ସମୟରେ ଏହି ସାଂସଦମାନେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟଙ୍କ ଦ୍ୱାରସ୍ଥ ହୋଇଥିଲେ । ତତ୍କାଳୀନ ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି ଜଷ୍ଟିସ ୱାଇକେ ସଭରୱାଲଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଗଠିତ ୫ ଜଣିଆ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଖଣ୍ଡପୀଠ ଜାନୁଆରୀ ୨୦୦୭ରେ ଏହି ସାଂସଦମାନଙ୍କୁ ଏକ ବଡ଼ ଝଟକା ଦେଇଥିଲେ । ଖଣ୍ଡପୀଠ ସେମାନଙ୍କ ଆବେଦନକୁ ଖାରଜ କରିଦେଇଥିଲେ । ଏଥିରେ ସାଂସଦମାନଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ ବଜାୟ ରଖାଯାଇଥିଲା । ବହିଷ୍କାର ସପକ୍ଷରେ ୪ ଜଣ ବିଚାରପତି ଥିଲେ । ଏଥିସହିତ ୧ ଜଣଙ୍କ ମତ ଭିନ୍ନ ଥିଲା ।
ସ୍ୱାଧିକାର କମିଟି ପାଇଁ ନିୟମ କିଏ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରେ ?
ଲୋକସଭାରେ ଉଭୟ ଅଧିକାର ଓ ନୈତିକତା ପ୍ୟାନେଲ ଗୋଟିଏ ଶାଖା ଅଧୀନରେ ଆସୁଛି । ଅଧିକାରୀ, ଗଣମାଧ୍ୟମ କିମ୍ବା ଅନ୍ୟ ସାଂସଦଙ୍କ ବିରୋଧରେ ସାଂସଦଙ୍କ ଅଭିଯୋଗର ଯାଞ୍ଚ କରିଥାଏ ଏହି ଅଧିକାର କମିଟି । ନୈତିକତା କମିଟି ହେଉଛି ଏକମାତ୍ର କମିଟି ଯିଏ ଲୋକସଭା ସାଂସଦଙ୍କ ବିରୋଧରେ ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ଅଭିଯୋଗର ଯାଞ୍ଚ କରିଥାଏ । ଏହି କମିଟିଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ଲାଗୁ ହେଉଥିବା ନିୟମ ବିଷୟରେ କହିବାକୁ ଗଲେ ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୧୦୫ ଓ ୧୯୪ ଅଧିକାର ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ । ଏହି ଧାରାରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ଅଧିକାର (ଏଭଳି ଅଧିକାରର ଉଲ୍ଲଂଘନ ସମେତ)କୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରୁଥିବା ନିୟମ ଏବଂ ନିୟମ ସଂସଦ ଦ୍ୱାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହେବ । ସଂସଦ କିମ୍ବା ରାଜ୍ୟ ବିଧାନ ସଭାରେ ଏପରି ନିୟମ ପ୍ରଣୟନ କରିବାର କ୍ଷମତା ଅଛି ଯେଉଁଥିରେ ବିଭିନ୍ନ ଅଧିକାର, ସେହି ଅଧିକାରର ଉଲ୍ଲଂଘନ ଏବଂ ସେହି ଅଧିକାରର ଉଲ୍ଲଂଘନ ପାଇଁ ଦଣ୍ଡ ବିଧାନ କରାଯିବ ।
ତେଣୁ ଏବେ ମୋଇତ୍ରା ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ କେଉଁ ଆଧାରରେ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରିବେ ?
ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ମତରେ ଏହା ସତ ଯେ କୌଣସି ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର କିମ୍ବା ବହିଷ୍କାର କରିବାର କ୍ଷମତା ଗୃହର ରହିଛି । କିନ୍ତୁ ସେହି ସମୟରେ କୌଣସି ଅଧିକାର ଥିଲା କି ନାହିଁ ତାହା କୋର୍ଟ ଦେଖିପାରିବେ । ଅର୍ଥାତ୍ ଯଦି ଅଧିକାର ଉଲ୍ଲଂଘନ ହୁଏ, ତେବେ ଗୃହର ଜଣେ ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର କରିବାର କ୍ଷମତା ରହିଛି । କିନ୍ତୁ ଅଦାଲତ ଦେଖିପାରିବେ ଯେ ଏହି କ୍ଷମତା ପ୍ରୟୋଗ ସମୟରେ ସେହି ଅଧିକାର ଥିଲା କି ନାହିଁ ।