ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ବିଧାନସଭା ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ଅଯୋଗ୍ୟ ଘୋଷଣା କରିବା ପାଇଁ ବାଚସ୍ପତିଙ୍କ କ୍ଷମତା ଏବଂ ଅଦାଲତ କେତେ ମାତ୍ରାରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିପାରିବେ ତାହା ଏକ ଆଇନଗତ ପ୍ରସଙ୍ଗ ହୋଇଛି । ବିଧାୟକଙ୍କ ଅଯୋଗ୍ୟତା ସମ୍ପର୍କିତ ମାମଲାରେ କେବେ ଓ କିପରି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯିବ ତାହା ସେମାନଙ୍କ ବିବେକ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରୁଛି ବୋଲି ଅନେକ ବିଧାନସଭା ବକ୍ତା ଦାବି କରିଛନ୍ତି । ବାଚସ୍ପତିଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ ନେଇ ପୁଣିଥରେ ଚର୍ଚ୍ଚା ଚାଲିଥିବାବେଳେ ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ବିଧାନସଭା ବାଚସ୍ପତି କ’ଣ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବେ ତାହା ଉପରେ ସମସ୍ତଙ୍କ ନଜର ରହିଥିଲା । ବିଧାୟକଙ୍କ ଅଯୋଗ୍ୟତା ମାମଲା ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲା ଏବଂ କୋର୍ଟ ବାଚସ୍ପତିଙ୍କୁ ଏହା ଉପରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ । ଏହି ମାମଲାରେ ବୁଧବାର ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ବିଧାନସଭାର ବାଚସ୍ପତି ସିନ୍ଧେ ଗୋଷ୍ଠୀର ୧୬ ଜଣ ବିଧାୟକଙ୍କୁ ଯୋଗ୍ୟ ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି । ଏବେ ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତି ପରେ ମାମଲା ପୁଣିଥରେ କୋର୍ଟକୁ ଯାଇପାରେ । କର୍ଣ୍ଣାଟକ, ମଣିପୁର ମାମଲା ମଧ୍ୟ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟକୁ ଯାଇଥିଲା ଏବଂ ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ଏହି ମାମଲା ମଧ୍ୟ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ ଥିଲା । ଯେଉଁଠି ବାଚସ୍ପତି ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ସମୟରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବେ ବୋଲି ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ସମୟ ସୀମା ଧାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ।
ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ ବାଚସ୍ପତିଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତି, ପରବର୍ତ୍ତୀ ପଦକ୍ଷେପ କ’ଣ ହେବ
ବାଚସ୍ପତି ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଏକନାଥ ସିନ୍ଧେ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଗୋଷ୍ଠୀର ୧୬ ଜଣ ବିଧାୟକଙ୍କ ସପକ୍ଷରେ ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଛନ୍ତି । ବିଧାନସଭା ବାଚସ୍ପତି ରାହୁଲ ନାର୍ଭେକର ସିନ୍ଧେ ଗୋଷ୍ଠୀ ସପକ୍ଷରେ ରାୟ ଦେଇଥିଲେ । ଏହା ଉପରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବା ପାଇଁ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ସମୟ ସୀମା ଧାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ । ଏବେ ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ ସିନ୍ଧେ ସରକାର ଜାରି ରହିବ ବୋଲି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଛି । ପ୍ରଥମେ ଠାକରେ ଗୋଷ୍ଠୀର ୧୬ ଜଣ ବିଧାୟକ ଓ ପରେ ୨୪ ଜଣ ବିଧାୟକଙ୍କୁ ନୋଟିସ ଜାରି କରାଯାଇଥିଲା । ତେଣୁ ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତି ସମସ୍ତ ୪୦ ବିଧାୟକଙ୍କ ପାଇଁ ଲାଗୁ ହେବ । ବାଚସ୍ପତିଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତିର ୩୦ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ଉଦ୍ଧବ ଗୋଷ୍ଠୀ ହାଇକୋର୍ଟ କିମ୍ବା ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ ଆବେଦନ କରିପାରିବେ ।
୨୦୧୭ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନ ପରେ କଂଗ୍ରେସ ଛାଡ଼ି ବିଜେପିରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିବା ବିଧାୟକଙ୍କ ମାମଲା ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲା । ମଣିପୁର ବାଚସ୍ପତିଙ୍କୁ ବିଧାୟକଙ୍କୁ ଅଯୋଗ୍ୟ ଘୋଷଣା କରିବାକୁ କଂଗ୍ରେସ ଦାବି କରିଥିଲା । ବାଚସ୍ପତି କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରିବାରେ ବିଫଳ ହୋଇ ଆବେଦନକୁ ବିଚାରାଧୀନ ରଖିଥିଲେ । ଜାନୁଆରୀ ୨୦୨୦ରେ ଏହି ମାମଲାର ଶୁଣାଣି କରି ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଏକ ବଡ଼ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଦେଇଥିଲେ । ତିନିଜଣିଆ ଖଣ୍ଡପୀଠ କହିଛନ୍ତି ଯେ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ଆବେଦନ ଉପରେ ତିନିମାସ ମଧ୍ୟରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଶୁଣାଣିରେ ବିଳମ୍ବ ହେଲେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିବାର କ୍ଷମତା ଅଦାଲତଙ୍କ ପାଖରେ ରହିଛି । ଏହି ମାମଲାରେ କୋର୍ଟ ମଣିପୁର ବିଧାନସଭା ବାଚସ୍ପତିଙ୍କୁ ୪ ସପ୍ତାହ ମଧ୍ୟରେ ଅଯୋଗ୍ୟ ଘୋଷଣା ଉପରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାକୁ କହିଥିଲେ । ଏଥିସହିତ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ସଂସଦରେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ବାଚସ୍ପତି କୌଣସି ଦଳର ହୋଇଥାନ୍ତି । ଏଭଳି ସ୍ଥିତିରେ ସେ ବିଧାୟକମାନଙ୍କୁ ଅଯୋଗ୍ୟ ଘୋଷଣା କରିବା ପାଇଁ ହୋଇଥିବା ଆବେଦନ ଉପରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇପାରିବେ କି ? ସଂସଦ ଏହା ଉପରେ ବିଚାର କରନ୍ତୁ ।
କର୍ଣ୍ଣାଟକ ମାମଲାରେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ କହିଲେ- ଅନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କାଳ ପାଇଁ ଅଯୋଗ୍ୟ ଘୋଷଣା
୨୦୧୯ରେ କର୍ଣ୍ଣାଟକରେ କୁମାରସ୍ୱାମୀଙ୍କ ସରକାର ଭାଙ୍ଗିଥିଲା ଏବଂ ଏହାପରେ ବିଜେପି ସରକାର ଗଠନ ହୋଇଥିଲା । ମେଣ୍ଟର ୧୬ ଜଣ ବିଧାୟକ ଇସ୍ତଫା ଦେବା ପରେ କୁମାରସ୍ୱାମୀଙ୍କ ସରକାର ବିପଦରେ ପଡ଼ିଥିଲା । କଂଗ୍ରେସ ସମର୍ଥନରେ କୁମାରସ୍ୱାମୀଙ୍କ ସରକାର ଗଠନ ହୋଇଥିଲା । କଂଗ୍ରେସର ୧୧ ଓ ଜେଡିଏସର ୩ ବିଧାୟକ ଥିଲେ । ବାକି ଦୁଇଜଣ ସ୍ୱାଧୀନ ବିଧାୟକ ସରକାରଙ୍କଠାରୁ ସମର୍ଥନ ପ୍ରତ୍ୟେହାର କରି ନେଇଥିଲେ । କର୍ଣ୍ଣାଟକ ବିଧାନସଭାର ତତ୍କାଳୀନ ବାଚସ୍ପତି କେଆର ରମେଶ କୁମାର ବିଧାନସଭାର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ଶେଷ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୧୪ ଜଣ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ବିଧାୟକଙ୍କୁ ତୁରନ୍ତ ଅଯୋଗ୍ୟ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ । କୁମାରସ୍ୱାମୀ ସରକାର ପତନ ପରେ ବାଚସ୍ପତି କେଆର ରମେଶ ଆଉ ୩ ଜଣ ବିଧାୟକଙ୍କୁ ଅଯୋଗ୍ୟ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ । ଅଯୋଗ୍ୟ ଘୋଷିତ ବିଧାୟକମାନେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟଙ୍କ ଦ୍ୱାରସ୍ଥ ହୋଇଥିଲେ । ଏହି ମାମଲାରେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ରାୟ ଶୁଣାଇଛନ୍ତି । ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ୧୭ ଜଣ ବିଧାୟକ ଅଯୋଗ୍ୟ କିନ୍ତୁ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନ ଲଢ଼ିପାରିବେ । ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଅଯୋଗ୍ୟ ଘୋଷଣା ଅନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କାଳ ପାଇଁ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।