ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଳୟ (ଇଡି) ଅପରାଧିକ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରର ଧାରା ୧୨୦‘ବି’କୁ ବ୍ୟବହାର କରି ପିଏମ୍ଏଲ୍ଏ (ମନି ଲଣ୍ଡରିଂ) ମାମଲା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ କହିଛନ୍ତି । ପିଏମ୍ଏଲ୍ଏ ଅଧୀନରେ ଇଡିକୁ ଦିଆଯାଇଥିବା କ୍ଷମତାକୁ ବଜାୟ ରଖିବାକୁ ନେଇ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଦେଇଥିବା ନିଷ୍ପତ୍ତି ବିରୋଧରେ ଦାଖଲ ହୋଇଥିବା ରିଭ୍ୟୁ ପିଟିସନର ଶୁଣାଣି ବୁଧବାରଠାରୁ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି । ଏହି ସମୟରେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟର ବିଚାରପତି ଜଷ୍ଟିସ ସଞ୍ଜୀବ ଖାନ୍ନା ଉକ୍ତ ମୌଖିକ ମନ୍ତବ୍ୟ ଦେଇଛନ୍ତି । ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଗତବର୍ଷ ପିଏମ୍ଏଲ୍ଏ ଆଇନକୁ ବଜାୟ ରଖିଥିଲେ । ଏହା ଅଧୀନରେ ଇଡିର ସମ୍ପତ୍ତି ଜବତ କରିବା, ଅଭିଯୁକ୍ତଙ୍କୁ ଗିରଫ କରିବା ଓ ତଲାସୀ କରିବା ଏବଂ ବେଆଇନ ସମ୍ପତ୍ତି ଜବତ କରିବାର ଅଧିକାର ରହିଛି । ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟଙ୍କ ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତି ବିରୋଧରେ ରିଭ୍ୟୁ ପିଟିସନ୍ ଦାଖଲ କରାଯାଇଛି ।

ସିବଲ ଓ ସିଂଘଭିଙ୍କ ଯୁକ୍ତି

ଆବେଦନକାରୀଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ବରିଷ୍ଠ ଆଇନଜୀବୀ କପିଲ ସିବଲ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ଜଷ୍ଟିସ୍ ସଞ୍ଜୀବ ଖାନ୍ନା କହିଛନ୍ତି ଯେ ଯଦି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଅଭିଯୋଗ ମନି ଲଣ୍ଡରିଂ ସହ ଜଡ଼ିତ ନୁହେଁ ତେବେ ଇଡି ଆଇପିସିର ଧାରା ୧୨୦ ବି (ଅପରାଧିକ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର) ବ୍ୟବହାର କରି ପ୍ରିଭେନ୍ସନ୍ ଅଫ୍ ମନି ଲଣ୍ଡରିଂ ଆକ୍ଟ (ପିଏମ୍ଏଲ୍ଏ) ଅଧୀନରେ ଅଭିଯୁକ୍ତଙ୍କ ବିରୋଧରେ ମାମଲା ରୁଜୁ କରିପାରିବ ନାହିଁ । ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ ଏହି ତଥ୍ୟ ଉଠାଯାଇଥିଲା ଯେ ପିଏମ୍ଏଲ୍ଏ ଆକ୍ଟ କେବଳ ମନି ଲଣ୍ଡରିଂ ସହ ଜଡ଼ିତ ଅପରାଧ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇପାରିବ । ଆବେଦନକାରୀଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ବରିଷ୍ଠ ଆଇନଜୀବୀ କପିଲ ସିବଲ ଏବଂ ଅଭିଷେକ ମନୁ ସିଂଘଭି ଯୁକ୍ତି ବାଢ଼ିଥିଲେ ଯେ ଆୟକର ସଂକ୍ରାନ୍ତ ମାମଲାରେ ଇଡି ଦ୍ୱାରା ପିଏମଏଲଏ ମାମଲା ମଧ୍ୟ ଦାୟର କରାଯାଉଛି । ଏଥିରେ ଆଇପିସିର ଧାରା ୧୨୦ବି ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଛି ।

ପିଏମଏଲଏ ଅଧୀନରେ କିପରି ମାମଲା ରୁଜୁ ହେଉଛି

ଆୟକର ଅପରାଧ ମାମଲାରେ ଅପରାଧିକ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଅଭିଯୋଗ କରି ଇଡି ତରଫରୁ ଏବେ ମନି ଲଣ୍ଡରିଂ ମାମଲା ରୁଜୁ କରାଯାଉଛି । ଏହା ଉପରେ ଜଷ୍ଟିସ ଖାନ୍ନା ଇଡିର ଏହି ଆଭିମୁଖ୍ୟକୁ ନେଇ ଅସନ୍ତୋଷ ବ୍ୟକ୍ତ କରିଛନ୍ତି । ଜଷ୍ଟିସ ଖାନ୍ନା କହିଛନ୍ତି ଯେ ପିଏମଏଲଏ ଅଧୀନରେ ଅପରାଧ ନ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅପରାଧିକ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଅଭିଯୋଗ କରି ପିଏମଏଲଏ ମାମଲା ରୁଜୁ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ । ଆବେଦନକାରୀଙ୍କ ଓକିଲ କପିଲ ସିବଲ ଜଷ୍ଟିସ୍ ଏସ୍ କେ କୌଲ, ଜଷ୍ଟିସ୍ ସଞ୍ଜୀବ ଖାନ୍ନା ଓ ବେଲା ଏମ୍ ତ୍ରିବେଦୀଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ଖଣ୍ଡପୀଠରେ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ କରି କହିଥିଲେ ଯେ ସୀମାପାର ସଙ୍ଗଠିତ ଅପରାଧକୁ ରୋକିବା ଏବଂ ନିଶା କାରବାରକୁ ରୋକିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ପିଏମ୍ଏଲ୍ଏ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଏଜେନ୍ସି ଏହାକୁ ସାଧାରଣ ଅପରାଧ ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରୁଛି । ବିନାୟା ସମ୍ମିଳନୀ ଅଧୀନରେ ନିଶା କାରବାର ଏବଂ ସଙ୍ଗଠିତ ଅପରାଧକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ ଏହି ଆଇନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହା ଏକ ଗମ୍ଭୀର ମାମଲା ।

ଅପରାଧ କ’ଣ ସେମାନେ ଜାଣୁ ନାହାନ୍ତି

କପିଲ ସିବଲ ଯୁକ୍ତି ବାଢ଼ିଥିଲେ ଯେ ପିଏମଏଲଏ ଆଇନର ଧାରା ୫୦ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ଏବଂ କ୍ଷମତା ବିଷୟରେ କହିଥାଏ । ଏଥିରେ ସମନ ଜାରି କରିବା, ଦସ୍ତାବିଜ ଦାଖଲ ପାଇଁ ଆଦେଶ ଏବଂ ପ୍ରମାଣ ଉପସ୍ଥାପନ ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଇତ୍ୟାଦିର କ୍ଷମତା ରହିଛି । କିନ୍ତୁ ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ଯେଉଁମାନଙ୍କୁ ସମନ କରାଯାଇଛି, ସେମାନଙ୍କୁ ସମନ ଅଭିଯୁକ୍ତଭାବେ ନା ସାକ୍ଷୀଭାବେ ତାହା ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଇନଥାଏ । ଏଥିସହ ଇସିଆଇଆର ମଧ୍ୟ ଚିହ୍ନଟ ହୋଇନାହିଁ । ଯେଉଁମାନଙ୍କୁ ଡକାଯାଇଛି ସେମାନେ ଜାଣନ୍ତି ନାହିଁ କାହିଁକି ସେମାନଙ୍କୁ ଅଭିଯୁକ୍ତ କିମ୍ବା ସାକ୍ଷୀଭାବେ ଡକାଯାଇଛି । ଆଉ ଯଦି ତାଙ୍କୁ ଇସିଆଇଆରର କପି ଦିଆନଯାଏ ତେବେ ଅପରାଧ କ’ଣ ତାହା ସେ ଜାଣନ୍ତି ନାହିଁ । ରିମାଣ୍ଡ ସମୟରେ ଅଭିଯୁକ୍ତ ଜାଣିବାକୁ ପାଇଥାଏ ଯେ ତାଙ୍କ ବିରୋଧରେ କ’ଣ ଅଭିଯୋଗ ରହିଛି, କିନ୍ତୁ ସେତେବେଳକୁ ଆଗୁଆ ଜାମିନର ସୁଯୋଗ ଶେଷ ହୋଇଯାଇଥାଏ ଏବଂ ତେଣୁ ଏହି ମାମଲାରେ ଆଗୁଆ ଜାମିନର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଶେଷ ହୋଇଯାଇଛି ଏବଂ ଏହା ଧାରା ୨୧ ଅର୍ଥାତ୍ ଜୀବନ ଓ ସ୍ୱାଧୀନତାର ଅଧିକାରର ଉଲ୍ଲଂଘନ ।

ଉଚ୍ଛେଦ ହେଲା ଆଗୁଆ ଜାମିନ ବ୍ୟବସ୍ଥା !

ବର୍ତ୍ତମାନ ମାମଲାରେ ଆଗୁଆ ଜାମିନର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଶେଷ ହୋଇଛି ଏବଂ ଅଭିଯୁକ୍ତ ଦୋଷୀ ନୁହଁନ୍ତି ବୋଲି କହିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଡକାଯାଇଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ଜଣକ ସାକ୍ଷୀ ନା ଅଭିଯୁକ୍ତ ତାହା ଜାଣନ୍ତି ନାହିଁ ଏବଂ ଏହା ଏକ ଗମ୍ଭୀର ପ୍ରସଙ୍ଗ । ଜଣେ ଇଡି ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଜଣେ ପୁଲିସ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଭଳି କ୍ଷମତା ରହିଛି । ସେମାନେ ଚଢ଼ାଉ କରିପାରିବେ, କାଗଜପତ୍ର ଜବତ କରିପାରିବେ, ଚାର୍ଜସିଟ୍ ଦାଖଲ କରିପାରିବେ । କିନ୍ତୁ ଯାହା ବି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଛି, ଧାରା-୨୧ ଆଧାରରେ ଏହାର ପରୀକ୍ଷଣ କରିବା ଜରୁରୀ । କପିଲ ସିବଲ ଏହା ମଧ୍ୟ ଯୁକ୍ତି ବାଢ଼ିଛନ୍ତି ଯେ ଏହି ଆଇନ ଯୋଗୁଁ ନାଗରିକମାନେ ପ୍ରଭାବିତ ହେଉଛନ୍ତି । ପ୍ରତ୍ୟେକ ମାମଲାରେ ଆମେ ଯାଇପାରିବୁ ନାହିଁ, ଏହି ମାମଲାକୁ ବୃହତ ଖଣ୍ଡପୀଠ ବିଚାର କରିବା ଉଚିତ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅପରାଧ ମନି ଲଣ୍ଡରିଂ ମାମଲାରେ ପରିଣତ ହୋଇପାରେ ଏବଂ ଯେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅଭିଯୁକ୍ତ ନିଜକୁ ନିର୍ଦ୍ଦୋଷ ପ୍ରମାଣିତ ନ କରେ, ସେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତାଙ୍କୁ ଜାମିନ ମିଳିବ ନାହିଁ ।

ପିଏମଏଲଏ ଅଧୀନରେ ଯଦି ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ଜବତ କରାଯାଏ ଏବଂ ବ୍ୟାଙ୍କ ଆକାଉଣ୍ଟ ଫ୍ରିଜ୍ କରାଯାଏ ତେବେ ବ୍ୟବସାୟୀମାନେ ଶେଷ ହୋଇଯିବେ, ଏଭଳି କଠୋର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇପାରିବ । ଏହା ଉପରେ ସଲିସିଟର ଜେନେରାଲ ତୁଷାର ମେହେଟ୍ଟା କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏକ ଦେଶ ଭାବରେ ଆମେ ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା ପାଇଁ ଗର୍ବିତ ହେବା ଉଚିତ, ପୀଡ଼ିତାଙ୍କୁ ପ୍ରାୟ ୧୭ ହଜାର କୋଟି ଟଙ୍କା ଫେରସ୍ତ କରାଯାଇଛି । ଏଥିରେ ବ୍ୟାଙ୍କ ଠକେଇ ଇତ୍ୟାଦି ମାମଲା ପ୍ରମୁଖ । ଡ୍ରଗ୍ସ ଚୋରା ଚାଲାଣ, ସଙ୍ଗଠିତ ଅପରାଧ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଗମ୍ଭୀର ଅପରାଧ ସହିତ ଜଡିତ ନଥିବା ମାମଲାରେ ମଧ୍ୟ ପିଏମଏଲଏ ମାମଲା ରୁଜୁ କରାଯାଉଛି ବୋଲି ସିବଲ କହିଛନ୍ତି।